Инвестиция тушунчасининг иқтисодий мазмуни ва аҳамияти

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2015, 8
● хорижий давлатлар, халқаро давлат ва 
нодавлат ташкилотлари;
1
Ўзбекистоннинг амалдаги қонунчилигига 
мувофиқ, хўжалик фаолиятининг хорижий 
субъектлари сифатида эътироф этилаётган 
бошқа субъектлар. 
Юқорида айтиб ўтилганидек, инвестици-
ялар янада кенгроқ талқин қилинганда, уни 
кейинроқ кўпайтириш мақсадида капитал 
қўйилмаларни ўзида мужассамлаштиради. 
Бунда капитал ўсими жорий даврда мавжуд 
маблағлардан истеъмолда фойдаланишдан 
воз кечишни инвесторга қоплаб бериш, 
уни риск учун мукофотлаш, инфляциядан 
йўқотишларни жойлаштириш учун етарли 
бўлиши зарур. 
Капитал ўсими манбаи ва инвести-
цияларни амалга оширишнинг ҳаракатлан-
тирувчи рағбати улардан олинадиган 
фойда ҳисобланади. Бу икки жараёнлар – 
капитал қўйиш ва фойда олиш турли вақт 
кетма-кетлигида юз бериши мумкин. Бу 
жараёнларнинг кетма-кет кечишида ин-
1
Бланк И.А.нинг «Инвестиционный менед-
жмент» (Издательство: «Эльга Ника-Центр», 2001. 
-С. 448) китобидаги таснифга асосан муаллиф то-
монидан ишлаб чиқилди.
вестициялар тўлиқ ҳажмда тугаллангандан 
кейин бирданига фойда олинади. Уларнинг 
мутаносиб кечишида жараён тўлиқ якун-
лангунга қадар (унинг биринчи босқичидан 
кейин) фойда олиш мумкин. Инвестиция-
ларнинг тугалланиш ва фойда олиш давр-
лари ўртасида бу жараёнларнинг оралиқ 
кечишида маълум вақт ўтиб, унинг даво-
мийлиги аниқ инвестиция лойиҳасининг ху-
сусиятларига боғлиқ. Бу уч жараённи янада 
яққолроқ тасаввур қилиш учун уни чизма 
кўринишида тасвирлаш мумкин (1-расм).
«Инвестиционный менеджмент»
кито-
би муаллифи Бланкнинг фикрича, замо-
навий адабиётларда инвестицияларнинг 
иқтисодий мазмунини тавсифлашда бу ту-
шунча баъзан хато ёки жуда тор маънода 
талқин қилинади. Улар томонидан тақдим 
қилинган барча далиллар билан келишмас-
лик мумкин эмас. 
Унинг фикрича, ўзига хос хато шундан 
иборатки, инвестициялар деганда капитал 
ўсимга ҳам, фойда олишга ҳам олиб кел-
маслиги мумкин бўлган ҳар қандай маблағ 
қўйилмалари тушунилади. Уларга кўпинча 
«истеъмолчилик инвестициялари» (теле-
визорлар, автомобиллар, квартиралар,