Низомий номидаги тошкент давлат педагогика

Уста Олим Комилов 
Мусиқачи, 
балетмейстер, 
доирачи, хореограф Уста Олим 
Комилов 1875 йил Марғилон 
шаҳрида тавваллуд топган. 
Маълум 
тарбияга 
эга 
эмас 
артислар тоифасига киради. Уста 
Олим 
Комилов 
меҳнат 
фаолиятини 
аравасозликдан 
бошлаган. Маълум вақтдан сўнг у 
ҳофизларнинг 
куйларини 

---

208 
хиргойи қилишни ва кўплаб усулларни уришни бошлайди. Иш ўртасидаги 
танаффусларда у қўлига патнисни олиб, маҳорат ила таниқли доирачиларга 
тақлид қиларди.Уни оилавий тантаналарга чақиришар, у эса доира ва 
ноғорада жўр бўларди. Таниқли яллачи Саломат аяга жўр бўларди. 
Кунлардан бир куни барча марғилонлик усулчилар ва раққослар орасидаги 
тантанада Олим Комилов артист деб тан олинади. 
1918 йил Қизил Армия таркибида иштирок этган биринчи рақс 
труппаларини ташкил этган. 20- йиллари турли тарғибот гуруҳларида 
ишлаган.1926 йилдан 1929 йилгача биринчи ўзбек этнографик 
балетмейстерлик гуруҳи яратувчилардан бири, кейинроқ эса биринчи рақс 
мактабини очган. 
1929- 39 йиллар ўзбек мусиқали театри, 1939 йилдан Навоиий 
номидаги театр балейтмейстри , Рославецнинг “Пахта” (1933), Таллнинг 
“Шохида”(1939), Бурсуловскийнинг “Гуландон”(1940) каби биринчи ўзбек 
балетларини 
саҳналаштиришда 
иштирок 
этган. 
Ф.В. 
Лопоховга 
Васеленконинг “Оқ билак”(1943) балетини саҳналаштиришда маслакдош 
бўлган. 
Ўзбек рақс мактабининг биринси сонли этнографик гуруҳи ўзбек 
мусиқали театри студиясида (1926-29) йиллар Тамарахоним номидаги 
Республика балет мактабида (1933-34 й), Навоий номидаги театрнинг балет 
студияси ва солистлар синфида 1939-53 йиллар дарс берган. Ўқувчилари 
орасида Тамарахоним, Г. Б. Измайилова, М. Турғунбоева, Г. Н. Маваева, К. 
Юсупова ва бошқалар бор эди. 
1935 йил Лондонда бўлиб ўтган биринчи Халқаро миллий рақслар 
фестивалида “Пилла” рақсини яккахон ижрочиси Тамарахоним Олтин 
медалга сазовор бўлган.Ушбу рақс биргина мусиқий асбоб- доира усули 
остида ижро қилинган. 
Доирачининг моҳирона ижроси барчани лол қолдирган, тинимсиз 
қарсак чалинган. Гарчи бу раққосалар танлови бўлсада буюк Британия 
қироличаси Елизавета 1 нинг таклифига биноан Уста Олим Комилов ҳам 
олтин медалга сазовор бўлган. Моҳир созанданинг қўл наъмунаси геписда
олиниб Ангиля мўзейларида сақланмоқда. 
“Бу қўл оддийгина мусиқа асбоби орқали ҳайратланарли оҳанг 
симфониясини яратади, терига тортилган ўзуклари ўйинга жўр бўлиб 
туради”-дея изоҳ қолдирилган. Исталган мусиқа асбобларида доира ва 
ноғора каби усул берувчи асбоблар жуда муҳим ўрин тутади, зеро усул 
барча ўзбек мусиқа турларининг асосидир. Доира устаси бўлиш учун 
маълум бир белгиланган мутахассисликни танлаш керак эди. Уста Олим 
Комиловни эса рақс ҳам ўзига жалб этарди. У раққоснинг ҳар бир ҳаракати 

---

209 
маълум бир туйғуни ифода этишини чуқур тушинган. Уста Олим 
бармоқларини азобланиш ва кулишга ўргатади. У доира чалганда бармоқлар 
азобланса рақсга тушганда бармоқлари яйрарди. Орадан бир неча йиллар 
ўтиб, дунёнинг йирик мусиқачилари унинг оҳангларини бутун бир 
симфониясини чилдирма каби кўзга ташланмайдиган асбоб орқали 
чиқаришга ҳайратланишган. 
Раққосаларга жўр бўлувчи доирачилар ўз касб маҳорат сирларини 
ўнлаб усулларини ҳаракатларини авлоддан-авлодга ўзатиб боришган. 
Одатда раққосаларнинг устози ва балетмейстери кўпинча доирачилар 
бўлишган. 
Уста Олим Комилов 1953 йил Тошкентда вафот этган. У “Чиғатой” 
мемориал қабристонига дафн этилган.