tazvirlari (muftiylar nayranglari) tiyraligidin zarur yoruq. Rishvaxoʻr
(poraxoʻr) muftiylar qoshida mankub va hiylakor valilar –oldida ma’yub
(aybdor) omi qozi may ichkay oʻlturgulukdur va doʻzax oʻtiga yotmasdin burun
kuydurgulukdur” [3, 18-bet]. Ayniqsa, qonun tili XVII-XVIII asrlarda
huquqshunos olimlar tomonidan juda chuqur oʻrganilgan. Buyuk fransuz olimi
SH. L. Monteskening “Qonunlarning ruhi”, ingliz huquqshunos olimi I.Bentam
“Nomografiya” nomli asarlarida qonun tili masalasiga alohida toʻxtalib
oʻtishgan. XIX asrda nemis huquqshunos olimlari R.Iering va A. Shtosslar qonun
tili masalasiga alohida e’tibor qaratib, uning ilmiy-nazariy qoidalarini ishlab
chiqishga munosib hissa qoʻshganlar. Tadqiqotda Sharq huquqiy ijodkorligiga
alohida e’tibor qaratilib, Manu va Xammurappi qonunlariga, muqaddas Qur’oni
Karim tiliga yuqori baho beriladi. Bu qonunlarning tiliga sobiq shoʻrolar
davrida ayrim huquqshunos olimlar, jumladan I.M.Volkov, A.A.Ushakovlar
tomonidan salbiy baho berilganligi, lekin bu fikrlar notoʻgʻri ekanligi [5, 14-bet]
Sh. Koʻchimovning dissertatsiyasida dalillar bilan isbotlab berilgan. Bundan
tashqari xalqimizning qadimiy manbalaridan biri boʻlgan “Avesto”dagi soʻzlar
ham aynan qonun tilining yorqin misolidir. Oʻzbek yuridik tili sobiq shoʻrolar
davrida tarjima vositasiga aylanganligi, markaz tomonidan joʻnatilgan
normativ-huquqiy hujjatlar nomigagina oʻzbek tiliga tarjima qilinganligi
alohida ta’kidlanadi. Hatto sobiq ittifoq davrida qonunlarni milliy tillarning
oʻziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda erkin tarjima qilishga ham yoʻl
69
qoʻyilmagan. Milliy istiqlol oʻzbek qonunchiligining tili istiqboli, ilmiy-nazariy
qoidalarining fundamental asosda chuqur oʻrganilishi uchun tamoman yangi
bir davrni boshlab berdi. Mustaqillikdan soʻng huquqshunos olimlar
Gʻ.Abdumajidov, Gʻ.Ahmedov, A.Saidov, H.Odilqoriyev, L.Saidova, tilshunoslar
M. Qosimova, Sh. Koʻchimov va boshqalar tomonidan bir qancha ishlar amalga
oshirilganligini alohida ta’kidlab oʻtishimiz joiz. U M.Mirxamidov,
S.Hasanovlarning huquq va til bir-biri bilan uzviy bogʻliq ijtimoiy hodisa boʻlib,
til axborot olish va berish hamda saqlashning oʻziga xos quroli vazifasini
bajarsa, huquq esa jamiyatda inson xatti-harakati, huquqlari va erkinliklarini
ta’minlash, qonunlarning ustuvorligiga erishish, davlat boshqaruvining izchil
mukammal tizimini joriy etishga xizmat qilishi haqidagi fikrlariga qoʻshilib,
huquqning roʻyobga chiqishi tilsiz mavjud boʻla olmasligini e’tirof etadi [6, 7-
bet].
Xulosa qilib aytadigan boʻlsak, qonunlar tili terminalogiyasi tarixan oʻrganilgan
soha boʻlib, bugungi kunda tilshunoslik va huquqshunoslikning oʻzaro
bogʻliqlikda yanada rivojlanayotgan sohasi hisoblanadi. Bu soha toʻxtab
qolmasdan yangi – yangi ilmiy izlanishlarga tayanch boʻladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |