Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

Bugʻro. Bu taom turi hozirgi oʻzbek tilida ishlatilmaydi. U tarixiy soʻzga 

aylangan.  Navoiy  davrida  koʻpchilik  uchun  tayyorlanadigan  taom  boʻlganligi 

anglashiladi:  “Bir  kun  Gavharshodbegim  madrasasi  tolibi  ilmlari  bir  bogʻda 

suhbat  tutub,  bugʻro  pishiradur  ermishlar”.  “Alisher  Navoiyasarlari  tilining 

izohli  lugʻati”  (ANATIL)da  keltirilgan  bu  misolda  manba  “Xamsat  ul-

mutaxayyirun” ekanligi koʻrsatilgan va bugʻro soʻzi “taom turi” deb izohlangan, 

xolos  [1.  576-bet].  “Navoiy  asarlari  lugʻati”(NAL)da  esa  “bugʻro  –  bugʻdoyni 

---

 

159 

oqlab pishiriladigan va katta yigʻinda tortiladigan ovqat” deb izohlangan [12. 

139-bet]. Taxmin qilamizki, bu taom turi hozirgi yorma boʻlsa kerak. Yorma 

oqlab  tuyilgan  bugʻdoy  yormasidan  tayyorlanib,  kattayi  gʻinlarda,  masalan, 

askar  yigit  armiyadan  qaytganda,  elga  tortiladigan  taom  hisoblanadi. 

Samarqand, Qashqadaryo, Surxondaryo viloyatlari aholisi orasida hozirda ham 

iste’mol qilib kelinadi. 

Jijigʻligʻosh. Bu taom turi haqida Navoiy bobomiz yozadilar: “...qishning 

toʻrt  oyida  kim,  qavs  va  jadi  va  dalv  va  hut  boʻlgʻay,  har  kuni  oʻtmak  yuz 

adadkim, yigirmi botmon uch tangalik et bilan murattabkilgʻ aylar va agar ett 

opilmasa  jijigʻligʻosh  pishurib,  bergaylar”  [6.  17-bet].  ANATILbu  taom  turi 

“jijigʻligʻosh – jijigʻligʻ - goʻja osh, taom nomi” deb izohlangan[1. 540-b.]. Lekin 

NALda  “jijigʻ  –  dumbayogʻ”  [12.  225-b.]  deb  izohlanganki,  buni  toʻgʻri  deb 

oʻylaymiz. Chunki jijigʻl eksemasining goʻja leksemasi bilan aloqadorligini hech 

bir izohli lugʻatda uchratmadik.  

Soʻkboch. Bu taom nomini “Nasoyim ul-muhabbat” asarida uchratdik: 

“Sahl  Abdulloh  ...  dedi:  Senga  mehmonman. Ul  dedi:  Ne  buyurursen?  Dedi: