Zamonaviy fan va talim tarbiya: muammo, yechim, natija


MEHNAT BOZORINI TAKOMILLASHTIRISH BANDLIKNI TA’MINLASH ASOSI



Download 5,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/211
Sana31.12.2021
Hajmi5,56 Mb.
#213903
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   211
Bog'liq
Туплам 27.10

MEHNAT BOZORINI TAKOMILLASHTIRISH BANDLIKNI TA’MINLASH ASOSI 
SIFATIDA 
Rahmonov Xurshid Xayriddinovich 
Buxoro muhandislik texnologiya instituti Buyurtmalar portfelini shakllantirish, bitiruvchilarni 
ishga taqsimlash va monitoring bo'limida 1-toifali iqtisodchi 
 
Har  qanday  jamiyatning  iqtisodiy  asosini  yaratuvchi  kuch  –  bu  ishchi  kuchidir.  Hozirgi  sharoitda 
ishchi kuchini har tomonlama tadqiq qilish nazariy va amaliy ahamiyatga ega. Jamiyatdagi barcha moddiy 
va ma’naviy ne’matlar shu jamiyatda mavjud bo‘lgan ishchi kuchlari orqali yaratiladi. Inson o‘z tabiatiga 
ko‘ra ijtimoiy mavjudot hisoblanadi. Ijtimoiy hayot esa juda murakkabdir. Inson jamiyatda yashar ekan, 
o‘ziga xos va o‘ziga ma’qul bo‘ladigan turmush tarzini yaratadi. U o‘z hayotini davom ettirish uchun oziq– 
ovqat topishi, uy-joy qurishi, kiyim-kechak bilan taominlanishi va atrof– muhitning noqulay ta’sirlaridan 
himoyalanishi  kerak.  Buning  uchun  u  o‘ziga  kerakli  bo‘lgan  narsalarni  tabiatdan  qidiradi  va  topgan 


 
28 
 
materiallaridan  o‘z  maqsadlari  yo‘lida  foydalanadi.  Bunday  jarayon  davomida  inson  tomonidan 
jamiyatning  boshqa  a’zolari  ehtiyojlarini  ham  qondirish  uchun  zarur  bo‘ladigan  moddiy  va  nomoddiy 
ne’matlar yaratish sohasidagi maqsadga muvofiq faoliyati, ya’ni mehnat amalga oshiriladi. Bugungi kunda 
mehnat va bilan bog‘liq jarayonlarni o‘rganishga bo‘lgan intilish yanada rivojlanmoqda va u iqtisodiyotda 
juda muhim ahamiyatga ega [2]. 
O‘zbekiston iqtisodiyotining bozor munosabatlariga o‘tishda mehnat to‘g‘risidagi nazariy va amaliy 
tasavvurlarni o‘zgartirib, jamiyat faoliyati rivojining mutlaqo yangi asoslari ishlab chiqilishini taqozo etadi. 
Mehnat tushunchasi muhim iqtisodiy kategoriya bo‘lib, u muntazam ravishda tadqiq etish va aniqlashni 
talab qiladigan ko‘p qirrali tushunchadir. Demak, jamiyatning barcha iqtisodiy va ijtimoiy muammolariga 
mehnat tushunchasi nuqtai nazaridan yondashish mumkin. 
O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar mehnat munosabatlarining mazmuni va xarakterida 
ham tub o‘zgarishlar yuz berishiga olib keldi. Mamlakatimiz mustaqillikka erishgach, amalga oshirilgan 
iqtisodiy islohotlar mulk shakllarining xilma-xilligini vujudga keltirdi, mehnat yollanadigan bo‘lib, ishchi 
kuchi tovarga aylandi.  
Shu  bilan  birgalikda  ishchi  kuchining  miqdor  va  sifat  ko‘rsatkichlarini  doimiy  ravishda 
takomillashtirib borish, ulardan iqtisodiyotning turli tarmoqlarida unumli foydalanish, ularning kasbiy va 
texnikaviy  bilim  darajasini  zamon  talablariga  moslashtirish  hozirgi  davrdagi  eng  muhim  masalalardan 
biridir [3]. 
Aholi o‘rtasida ishsizlikni kamaytirish maqsadida mehnat bozoridagi haqiqiy holatni respublikamiz 
mintaqalari kesimida chuqur tahlil qilish asosida aholi bandligini taominlash bo‘yicha hududiy va tarmoq 
dasturlarini  ishlab  chiqish  va  ularning  bajarilishin  muvofiqlashtirish,  yangi  ish  o‘rinlarini  tashkil  etish 
bo‘yicha davlat buyurtmalarini ishlab chiqish bo‘yicha aniq tizim asosida kompleks chora-tadbirlar amalga 
oshirilmoqda. 
Bu  haqda  O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  Shavkat  Miromonovich  Mirziyoyev  O‘zbekiston 
Respublikasi  Konstitutsiyasi  qabul  qilinganining  26  yilligiga  bag‘ishlangan  tantanali  marosimdagi 
ma’ruzasida quyidagilarni ta’kidlab o‘tdi: “Men hududlarga tashrif buyurganimda odamlar bilan ko‘proq 
muloqot qilishga  harakat qilaman. Hayron qolasiz, joylarda oddiy quruvchi, tarktorchi yoki mexanizator 
yo‘q.  Ishning  ko‘zini  biladigan  yer  tuzuvchi  yoki  suvchi  topish  amrimahol.  Qani,  kasb  tarbiyasi?  Qani, 
mehnat bozorini o‘rganish? Afsuski, hech kim bu masala bilan jiddiy shug‘ullanmayapti”36 [1]. 
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy-ijtimoiy islohotlardan ko‘zda tutilgan bosh maqsad 
– inson manfaatlari ekanligini bugun xalqimiz va jahon jamoatchiligi yana bir bor e’tirof etdi. 
Bu esa mehnat resurslarining oqilona bandligini ta’minlashni, ishsizlikni kamaytirishni taqozo etadi. 
Ularni ijobiy hal qilish aholi turmush darajasini oshirishga olib keladi. 
Hozir mamlakat mehnat resurslarining ish bilan band bo‘lmagan qismi ko‘rsatkichi asta-sekin o‘sib 
borish an’anasiga – tendensiyasiga ega. Bunday holat sanoat mehnatining tor doirada qo‘llanilishi, yangi 
ish joylarini yaratishga yo‘naltirilgan investitsiyalar hajmining yetarli emasligi, mehnat resurslari sonining 
ish  joylari  miqdoriga  nisbatan  tezroq  o‘sishi,  ishchi  kuchiga  talab  va  taklif  o‘rtasida  mutanosiblikning 
mavjud  emasligi,  mahalliy  kadrlar  malakasi  va  raqobat  qobiliyatining  pastligi  va  ularning  ish  axtarish 
harakatlarining  sustligi  bilan  asoslanadi.  Bundan  tashqari,  mehnat  resurslarining  oqilona  bandligini 
ta’minlashga  yangi  yerlar  o‘zlashtirilishining  kamayishi,  intensiv  texnologiya  va  kam  mehnat  talab 
qiladigan texnikaning yuqori unumsiz qo‘llanilishi, xo‘jalik yuritish, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil 
qilishning yangi bozor usullaridan samarasiz foydalanilishi, kichik va xususiy tadbirkorlik rivojlanishining 
past darajasi, ish bilan band bo‘lganlar moddiy manfaatdorligining pasayishi va inflyatsiya jarayonlari kabi 
omillar salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Holbuki, sanab o‘tilgan omillar - bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrining 
muqarrar belgilaridir. 
Aholining  ish  bilan  oqilona  bandligini  ta’minlash  va  ishsizlikni  kamaytirishning  samarali 
mexanizmlaridan  biri  mehnat  bozorini  maqsadga  muvofiq  shakllantirish  va  rivojlantirish  hamda  uni 
tartibga solish hisoblanadi. Bu, ishchi kuchiga talab va taklif o‘rtasidagi uzviy aloqalar va ziddiyatlarni, 
ular  hamkorligining  samaradorlik  mezonlarini  aniqlashga,  qishloq  mehnatkashlari  kasb  malakasini 
oshirishning asosiy  yo‘nalishlarini belgilashga hamda jonli mehnat resurslarini «ortiqcha» va ish joylari 
«taqchil»  sharoitlarda  ishchi  kuchiga  talab  va  taklifni  makroiqtisodiy  tartibga  solishga,  pirovardida 
iqtisodiy,  ijtimoiy  va  tashkiliy  tadbirlarni  maqsadga  muvofiq  ravishda  ishlab  chiqishga  samarali    imkon 
beradi. 
Adabiyotlar: 


 
29 
 
1. 
Sh.M.Mirziyoyev. Bilimli avlod – buyuk kelajakning, tadbirkor xalq – farovon hayotning, 
do‘stona  hamkorlik  esa  taraqqiyotning  kafolatidir.  O‘zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasi  qabul 
qilinganining 26 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruzasi. Xalq so‘zi. 9.12.2018 y. 
2. 
Abdurahmonov Q.X., Murtazoyev B. “Mehnat bozori” o‘quv  qo‘llanma. T: TDIU. 2016 
yil. 
3. 
Буланова Б.С. Волгина Н.А. «Рынок труда». Москва. Экзамен. 2017 г. 
 

Download 5,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   211




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish