5-mavzu: O‘zbekistonda demokratik, fuqarolik jamiyati asoslarining shakllantirilishi, amalga oshirilgan siyosiy o‘zgarishlar

O‘z-o‘zini   boshqaruv   organlarining   faoliyati   va   ularning   jamiyatni 

demokratlashtirishdagi  o‘rni.    O‘zbekiston  Respublikasi  mustaqil  taraqqiyot 

yo‘liga  kirgach,  O‘zbekistonga  xos  va  mos  fuqarolarning  o‘zini  o‘zi  boshqarish 

organlari vujudga keldi. Xususan, hozirda deyarli jahonning barcha mamlakatlarida 

bu  institut  mahalliy  o‘zini  o‘zi  boshqarish  deb  atalsa,  O‘zbekistonda  esa 

fuqarolarning  o‘zini  o‘zi  boshqarishi  deb  ataladi.  O‘zbekiston  Respublikasi 

Konstitutsiyasi  qabul  qilingach  fuqarolarning  o‘zini  o‘zi  boshqarish  tizimining 

huquqiy  zamini  mustahkamlandi.  Konstitutsiyaning  105-moddasiga  ko‘ra, 

«Shaharcha, qishloq va ovullarda, shuningdek, ular tarkibidagi mahallalarda hamda 

shaharlardagi mahallalarda fuqarolarning yig‘inlari o‘zini o‘zi boshqarish organlari 

bo‘lib, ular ikki yarim yil muddatga raisni (oqsoqolni) va uning maslahatchilarini 

saylaydi». 

1999-yil «Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari to‘g‘risida», 2004- 

yilda  esa  “Fuqarolar  yig‘ini  raisi  (oqsoqoli)  va  uning  maslahatchilari  saylovi 

to‘g‘risida”gi  O‘zbekiston  Respublikasi  qonunlari  qabul  qilindi.  2017-yilda 

O‘zbekiston Prezidenti “Mahalla institutini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari 

to‘g‘risida”gi farmonni imzoladi. 

Shunday qilib fuqarolar yig‘ini ma’lum muddatda to‘planib ish yuritadigan 

o‘zini  o‘zi  boshqarish  vositasi  bo‘lsa,  rais,  uning  maslahatchilari  doimiy  faoliyat 

ko‘rsatuvchi  tuzilmadir.  Prezidentning  2017-yildagi  farmoni  asosida  fuqarolar 

yig‘inlarining  uyushmasi  sifatida  fuqarolarning  o‘zini  o‘zi  boshqarish  organlari 

faoliyatini  muvofiqlashtirish  bo‘yicha  respublika  kengashi  tashkil  etildi. 

O‘zbekiston  Respublikasi  Bosh  vaziri,  Qoraqalpog’iston  Respublikasi  Jo‘qorg‘i 

Kengesi  raisi,  viloyatlar  va  Toshkent  shahar,  tumanlar  va  shaharlar  hokimlariga 

tegishincha Respublika kengashi, hududiy kengashlarga jamoatchilik asosida raislik 

qilishi  belgilandi.  Respublika  kengashida  tashkiliy  ishlar  va  uslubiy  masalalar 

bo‘yicha  rais  o‘rinbosari,  shuningdek  Respublika  kengashi  hamda  hududiy 

kengashlarda yoshlar ishlari, diniy-ma’rifiy masalalar, keksalar va faxriylar ishlari 

bo‘yicha  rais  o‘rinbosarlari  lavozimlari  joriy  etildi.  Fuqarolarning  o‘zini  o‘zi 

---

boshqarish  organlarida  jamoatchilik  asosida  faoliyat  yuritadigan  fuqarolar  yig‘ini 

raisining o‘rinbosari – yoshlar masalalari bo‘yicha maslahatchi lavozimi joriy etildi.