Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc


Mahsulot ishlab chiqarish hajmi va strukturasi



Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet50/606
Sana31.12.2021
Hajmi2,53 Mb.
#200849
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   606
Bog'liq
fNbuAJ1vbh5eky7cXe5usiAgWjSR9DtnZOAnkVDu

Mahsulot ishlab chiqarish hajmi va strukturasi 

M

ah

su

lo



is

h

la

b

 

ch

iq

ar

is

h

 

h

aj

m

i, 

d

on

a.

 

M

ah

su

lo

t-

n

in



eg

al

la

ga

n

 

sa

lm

og

‘i

,%

 

Mahsulot ishlab chiqarish 

hajmi, ming so‘m. 

Farqi 

(+;-) 

M

ah

su

lo

tl

ar

 t

u

ri

 

B

ah

o,

 s

o‘

m

 

B

iz

n

es

-r

ej



H

is

ob

ot

 

yi

li

 

B

iz

n

es

-r

ej



H

is

ob

ot

 

yi

li

 

B

iz

n

es

-r

ej



Q

ay

ta

 

h

is

ob

la

n

ga

n

 

m

ah

su

lo

t

 

H

is

ob

ot

 

yi

li

 

 







 



P



Q

Q



S



S

Q



0

P

0



 

ΣQ

1



P

0

S



0

/100


 

Q

1



P

0

 



8-7 

30 


5000 

5300 


22,3 

22,6 


150000 

156813,6  159000  2186,4 



20 


7800 

7940 


34,8 

33.8 


156000 

163142,4  158800  - 4342,4 



15 


9600 

10200 


42,9 

43.5 


144000 

150836,4  153000  2163,6 



Σ 

22400 



23440 

100 


100 

450000 


470792,4  470800 

7,6 


 

Bu yerda: qp–mahsulot ishlab chiqarishning umumiy hajmi; 

s  –  umumiy  ishlab  chiqarishda  i-ko‘rinishdagi  mahsulotlarning 

solishtirma salmog‘i ;  

p  i- ko‘rinishdagi mahsulotlar narxi. 



 

71

Keltirilgan  misolda  (14-jadval)  ishlab  chiqarish  strukturasi 



o‘zgardi va uning ta’sirida A va S mahsulotlar ulushi ortdi, B mahsulot 

esa kamaydi, natijada mahsulot ishlab chiqarish hajmi qiymat ifodasida 

7,6  ming  so‘mga  ortdi.  Bu  korxona  faoliyatining  yanada  obyektiv 

bahosi, chunki mehnat sig‘imi bo‘yicha uchala mahsulot ham bir xil. 

Iqtisodiy  tahlilda  ko‘rsatkichlarni  taqqoslash  uchun  turli  usul-

lardan foydalaniladi. Misol uchun, mutlaq kattalik o‘rniga o‘rtacha yoki 

nisbiy  kattaliklarni  qo‘llab,  qator  hollarda  ko‘rsatkichlarning  taqqos-

lanuvchanligiga  erishish  mumkin.  Korxonalarning  ishlab  chiqarish 

bazasini  hisobga  olmasdan  mahsulot  ishlab  chiqarish  hajmi,  foyda 

summasi  va  boshqa  mutlaq  ko‘rsatkichlarni  qiyoslash  mumkin  emas, 

lekin  mutlaq  kattaliklar  o‘rniga  nisbiy,  misol  uchun,  bir  ishchi 

tomonidan ishlab chiqarigan mahsulot, aktivlarning ming so‘miga to‘g‘ri 

keladigan  foyda  summasi  va  shu  kabilar.  Ushbu  holda  bunday  taqqos-

lash butunlay to‘g‘ri sanaladi. 

Iqtisodiy tahlilda ko‘rsatkichlarning taqqoslanuvchanligini ta’min-

lash  uchun  tuzatish  koeffitsiyentlari  ham  keng  qo‘llaniladi.  Xususan, 

ko‘rsatkichlarning  metodik  nomutanosibligiga  nisbatan  e’tiborli  bo‘lish 

lozim.  U  nafaqat  taqqoslash  natijalarini,  balki  umuman  voqelik  ma’no-

sini  o‘zgartirib  yuborishi  mumkin.  Misol  uchun,  fond  qaytimi  asosiy 

vositalarning  jami  summasi  bo‘yicha,  ishlab  chiqarishga  mo‘ljallangan 

asosiy  vositalar  bo‘yicha  yoki  faqat  ularning  aktiv  qismi  bo‘yicha 

hisoblanishi  mumkin.  Shuning  uchun,  xulosalar  to‘g‘riligini  ta’minlash 

uchun  ularni  hisoblash  metodikasi  bo‘yicha  ko‘rsatkichlar  bir  xilligiga 

erishish lozim. 

Ko‘rsatkichlarni taqqoslashda ularning taqqoslanuvchanlik bo‘yi-

cha  tabiiy-iqlim  sharoitarini  ta’minlash  juda  muhim.  Xususan,  bu  qish-

loq  xo‘jaligi  uchun  juda  dolzarb  masala  sanaladi.  Korxonalarning  turli 

tabiiy-iqtisodiy  zonalarda  bo‘lishi  mahsulot  yetishtirishga,  vaqtinchalik 

va  doimiy  xarajatlar  darajasiga,  mahsulotlar  mehnat  sig‘imi  va  bosh-

qalarga  jiddiy  ta’sir  ko‘rsatadi.  Shu  omil  bo‘yicha  ko‘rsatkichlarning 

taqqoslanuvchanligini ta’minlash uchun iqlimiy va hududiy xususiyatlar 

bilan  shartlangan  ko‘rsatkichlarning  o‘sish  ulushi  ajratiladi,  keyin  esa 

ularning ta’siri bartaraf etiladi. 

Ayrim  ko‘rsatkichlarning  mavsumiy  tavsifiga  e’tibor  qaratish 

zarur.  Misol  uchun,  tovar  zaxiralari  mavsumgacha  jamlanadi,  qishki 

davr  uchun  ozuqa  zaxiralari  yaratiladi,  korxonaning  ishchan  faolligi 

davrida  kapital  aylanuvchanlik  koeffitsiyenti  o‘sadi.  Ayrim  hollarda 



 

72

ko‘rsatkichlarning  taqqoslanuvchan  emasligi  korxonaning  hisob 



siyosatidagi  o‘zgarishlari  bilan  ham  kelib  chiqishi  mumkin.  Xususan, 

amaldagi  me’yoriy  hujjatlar  bir  ma’noga  ega  ko‘rsatkichlarni  turli 

usullar  bilan  shakllantirish  mumkinligiga  yo‘l  qo‘yadi.  Misol  uchun, 

asosiy  vositalarga  eskirish  hamda  nomoddiy  aktivlarga  amortizatsiya 

hisoblashni  turli  metod  va  usullarining  mavjudligi;  iste’mol  qilingan 

ishlab  chiqarish  zaxiralarini  baholash  metodini  o‘zgartirish  (NIFO, 

FIFO, LIFO) va boshqalar kiradi. 

Xulosa  qilib  aytganda,  ko‘rsatkichlarni  taqqoslanuvchan  shaklga 

keltirishning asosiy usullari qiymat, hajm, sifat va struktura omillarning 

ta’sirini  ularni  yagona  bazisga  keltirish  yo‘li  bilan  xolislantirish,  shu-

ningdek,  foydalanish  o‘rtacha  va  nisbiy  kattalik,  tuzatish  koeffitsiyent-

lari, qayta baholash metodlaridan foydalanish va shu kabilar hisoblanadi. 




Download 2,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   606




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish