Microsoft Word nurul yaqin ziyouz com doc

RASULULLOHNING BOSHQA QABILALARNI DA’VAT QILISHLARI 
 
Payg‘ambar alayhis-salomning dinga da’vat etishlari dillari takabburlik va manmanlik 
illati bilan qoraygan quraysh mushriklari tomonidan qattiq qarshilikka uchradi. 
Rasululloh arab qabilalarining mavsumiy savdo-sotiq va faxrlanish musobaqalarini 
o‘tkazish yig‘inlarida ulardan Islom dinini tarqatish uchun himoyasiga olishlarini 
so‘rardilar. Ba’zi qabilalar nazokat bilan, ba’zilari zsa qo‘pollik bilan rad etishar, lekin 
hech kim kazzob Musaylima*ning banu Hanifa jamoasidek qabihlik qilgan emas. Omir 
jamoasi payg‘ambar alayhis-salomga imon keltirishni, lekin u kishidan keyin o‘zlari 
hammaga bosh bo‘lishni talab qilishardi. Rasululloh bu Ollohning izmidagi ish ekanini, 

---

Nurul yaqin. Muhammad Xuzariy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
39
kim yetakchi bo‘lishini uning o‘zi istagan kishisiga nasib etajagini yotig‘i bilan 
tushuntirdilar. 
Makka bilan Shom orasidagi Yasrib (Madina) xalqi Baytullohni tavof etgani kelib 
turishardi. Yasriblik Avs va Xazraj urug‘lari qarindosh bo‘lishsa-da, o‘rtalarida ahillik 
yo‘q, muttasil yovlashib, urush-janjal chiqqani-chiqqan edi. Ular bilan bani Qaynuqo, 
bani Qurayza, bani Nazir kabi yahudiy qabilalari birga yashashardi. Arablar ular bilan 
urushib, g‘alaba qozonishdi. Mag‘lubiyatga uchragan yahudiylar yaqin orada dunyoga 
keladigan payg‘ambar haqida so‘zlashib, ularni qo‘rqitishardi. Arablarning orasida ixtilof 
tug‘ilib, ahillik yo‘qolgach, dushmanlari bo‘lgan yahudiylar bilan ittifoq tuzishdi. Avs 
qabilasi bilan bani Qurayza, Xazraj bilan bani Nazir hamda bani Qaynuqo o‘rtalarida 
do‘stlik shartnomalari imzolandi. Buos urushi Avs qabilasi bilan Xazraj qabilasi 
o‘rtasidagi so‘nggi qirg‘in bo‘lib, bu jangu jadalda ikkala tomon oqsoqollarining ko‘pi 
qirilib ketdi. Xazraj boshliqlaridan Abdulloh ibn Ubay ibn Salul, Avsdan Rohib ibn 
Omirgina tirik qolishdi. Oisha raziyallohu anhuning fikricha, Olloh bu urushni Muhammad 
alayhis-salom uchun keltirib chiqargan. Avs qabilasidagilarning ko‘nglida Xazrajga qarshi 
kurashda qurayshlar bilan birlashish fikri tug‘ildi. Ular Iyoz ibn Muoz, abul Haysar Anas 
ibn Rofi’ bilan birga bir guruh odamni elchi qilib yuborishdi. Elchilar Makkaga yetib 
kelishganda rasululloh: "Sizlar o‘tinib kelgan ishdan ko‘ra foydaliroq narsani qabul 
qilsanglar, yolg‘iz Ollohga ishonsanglar, unga shirk keltirmasanglar bo‘lmaydimi? Men 
Olloh tomonidan barcha xalqlarga yuborilgan payg‘ambarman", dedilar va Qur’on 
oyatlarini o‘qib berdilar. Iyoz ibn Muoz hamrohlariga: "Xudo haqqi, chindan ham bu biz 
istab kelgan ishdan ko‘ra yaxshiroq ekan-ku", dedi. Abul Haysar unga tosh otib: 
"Ovozingni o‘chir, biz bu yerga Muhammadning gapini eshitgani emas, butunlay boshqa 
ish bilan kelganmiz", dedi. Iyozning dami ichiga tushib ketdi, boshqalardan ham churq 
etgan sado chiqmadi. 
 
______________ 
*Kazzob Musaylima — dastlab Islomga kirgan, keyin murtad bo‘lib payg‘ambarlik da’vosini qilgan yamomalik 
kimsa.