Ilmiy maqola va tadqiqotlar

  (Nag‘mapardoz) 
—  musiqiy  cholg‘uchi,  ashulachi.
11  (Navha) 
-   yig‘i-sig‘i.
12 (Nazora) 
—  qaramoq.
13 
(Vuquf) 
— onglamoq.
14
 (Ashjor) 
-   yog‘ochlar.
15
 (Alam) 
-   bayroq.
16
 (Uzor) 
—  yuz.
17
 (Mushkborin) 
— mushk  sochuvchi.
18
 (So‘g‘vor) 
—  motam  tutmoq.
58

---

Ko‘zlami  qayg‘uli  artdik,
Holimg‘a  yigiaganingmi?
Yotliklar bitdimi endi?
Ortuq men senga yaqinmi?
Qarg‘ashlar kettimi endi,
Oldimmi  eski  haqimni?
To “
ydirg ‘ich  qop-qora  tunlar 
Yopqichni  oldimi  bizdan.
Yurgaymi yog‘duli  kunlar,
Sen  bosqon  sevginimi  izdan?..
Ko ‘klamning oldini  to ‘sqon 
Zulmatlik  qishmi yiqildi?
Boynig‘a  lolalar osqon 
Ko‘klamni o ‘miga  keldi?
Ko‘nglimga  sirli  qoqilg‘an 
Ko‘nglimning  sharpasidirmi?
Yo  ko ‘kda yanglish  otilan 
Bir yulduz kurrasidirmi?
Bir so ‘zla,  birgina so ‘zla,
Qoldirma  shubha  ko ‘ngulda!
(1922-yil  22-iyul)
Biroq,  mening  fikrimcha,  bu  so‘rashdan  boshqa  narsa 
emas.  Buni  uslubning  ayri bir bezagi  deb  ko‘rsatish to‘g‘ri 
bo‘lmaydir.
MUBOLAG‘A
Tuyg‘ularimizdan  birining juda  kuchh  ekanin  bildirmak, 
uni bo‘lg‘anidan biroz orttirib ko‘rsatmakka mubolag‘a deymiz.
Mubolag‘a chin (samimiy) bo‘lsa, judayam oshirilib yubo- 
rilmasa,  zo‘raki,  yasama bo‘lmasa,  tuyg‘ulardag‘i  kuchlilik- 
o‘tkirlikni  onglatishga  katta yordam  qiladir.  Katta bir baxt- 
sizlikka  uchragan  kishining  «Oh,  yondim,  bittim!»  deyishi 
mana shunday chiroyh mubolag‘alardandir.
Navoyining:
Timoqlarin  chu yuzga  urdi, 
Timoq-timoqcha  yerlar  o 
y d i,
  —
baytida  ham  chiroyli  mubolag‘a  bor.  Eski  adabiyotimizda 
«falaklar yondi ohimdan...  ko‘z yoshim sel bo‘lub  dunyoni 
bosti...»  ruhida  yozilg‘an  she’rlar  zo‘raki,  yasama,  sovuq 
mubolag‘ alardandir.
59

---

. Ko ‘z yoshim  chu  daryo,  har taraf obi ravonim  bor.
(Zaliliy)
G‘am  tuni  bilmam  shafaqdir!  yo falak mir’otida2 
Aks  ko‘rgazgan  ko‘zimning  la’lgun3  yoshimidur.
(Navoyi)
Qayg‘uli kechalarda,  ko‘kda  qizorg‘an bulutni ko‘rgan, 
bu mening ko ‘zimdan oqqan yoshning aksidir, onda ko ‘rinadir, 
demak  yanglish  mubolag‘alardandir.
UNDASH
Tuyg‘ulardag‘i  toiqunlam i  ko‘rsatib,  o‘quvchini  qay- 
natmak uchun b o ig ‘an qichqirib undamaklarga adabiyotda 
undash deyiladir.
Navoyi «Layli-Majnun» dostonida Majnunning qayg‘uli 
bir holini tasvir qilib b o ig ‘andan so‘ng o‘zi qaynab ketadir- 
da zamonga qarshi:
Ey zoli zamona4,  dod, faryod,