Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги андижон машинасозлик институти

 
 
16-чизма. Ташкилий коммуникациянинг таснифий схемаси 
Ташкилот - бу давлат назорати ва бошқарувчи остидаги объект бўлиб, у ўзидан 
юқори тегишли ташкилотларга (макроиқтисодиѐт ва статистика вазирлигига) турли 
ҳисоботлар, маълумотлар, ахборотлар бериб туради. 
Ташқи коммуникация - бу ташкилот билан ташқи муҳит ўртасидаги ахборот 
алмашувидир. Ташқаридан келадиган ахборотлар, жумладан юқори бошқарув органлари, 
ҳокимият, вазирлик қўмиталар, Вазирлар Маҳкамаси, Президент девони ахборотлари бунга 
мисол бўлади. 
Ички коммуникация деганда корхона ичидаги бўлимлар ўртасидаги, корхона ички 
фаолиятини юргизиш учун зарур бўлган ахборот алмашуви тушунилади. Бу ерда бошқарув 
бўғинлари (вертикал коммуникация) ва бўлимлараро (горизонлатл коммуникация) ахборот 
алмашуви амалга оширилади. 
Раҳбар ва бўйсинувчи ўртасидаги коммуникация - бу ташкилотларда энг кўп 
учрайдиган ахборот алмашувидир. Масалан, цех бошлиғи ѐки мастернинг жамоа ва айрим 
ходимлар билан жонли алоқаси жуда юксак баҳоланади. Жонли алоқада раҳбар фақат ўз 
қарорини биллдирибгина қолмай, бўйсинувчиларга таъсир кўрсатиши, уларда қарорни 
яхшироқ бажариш учун ташаббус ва хоҳиш уйғотиши мумкин. қўполлик билан бақириш, 
"сўкиниш"га ва ҳоказоларга асло йўл қўймаслик керак. Раҳбарнинг шахсий обрўси кўп 
жиҳатдан у ўз фикрини қай тарзда билдиришига, қандай сўзлашига боғлиқ. 
Ноформал коммуникация - бу раҳбар атрофидаги шов-шувлар, раҳбарнинг 
хизматга доир бўлмаган шахсий алоқалари, норасмий каналлар билан ахборот алмашувлари 
киради. Бундай ахборот алмашуви чегара доирасида бўлиши керак. 
Коммуникацион жараѐн - бу икки ва ундан ортиқ одамлар ўртасидаги ахборот 
алмашиш жараѐнидир. Бу жараѐнда тўртта базавий унсур қатнашади: 

ахборотни жўнатувчи; 

ахборотнинг ўзи (хабар); 

алоқа канали, яъни ахборотни узатиш воситаси; 

ахборотни қабул қилувчи. 
Ана шу тўрт унсур бир-бири билан ҳамоҳанг ишлагандагина, ахборот ўз вазифасини 
бажаради. Ахборотларни алмашув жараѐнида ҳар иккала томон (жўнатувчи ва қабул 
қилувчи) фаол рол ўйнаши керак. 
Коммуникацион жараѐн 6 босқич кетма-кетлигида бажариладиган ишлар мажмуаси 
тариқасида ифодалаш мумкин: