Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги андижон машинасозлик институти

к  х Х х Х  
18-расм. Врумнинг мотивация модели. 
Бу ерда: 
М.Х. – меҳнат ҳаражатлари 
Н-Т. – натижа-тақдирланиш 
Юқорида келтирилган: «Портер – Лаулернинг мотиваиця модели» ва В. Врумнинг 
мотивация моделида ҳам ва умуман мотивациялашда тақдирлаш энг мухим урин эгаллайди. 
Бизнинг фикримизча «тақдирланиш» тушунчасига алохида тухталиш ва уни тушиниб 
олиш лозим. 
Тақдирланиш деганда инсон учун кадрли бўлган барча нарсалар тушинилади. Биз 
одатда «тақдирланиш» деганда оддий пул ѐки рохатланишни тушинамиз. Лекин 
менежментда «тақдирланиш» анча кенг маънони касб этади. Биз юқорида «инсон учун 
кадрли» нарса иборасини ишлатдик. кадрли ѐки кадрият тушунчалари турли кишиларда 
турличадир. Шунинг учун ҳам тақдирланиш даражасини баҳолаш ҳам турлича бўлади. В. 
Врум мотивациянинг «Умид назариясида» «Тақдирланишнинг адолатлилиги ички ва ташки 
Ўз ўрнини англаш 
Қобилияти 
ва 
хусусиятлари 
мотивация
я 
Куч ва 
ғайрат 
кутилмаган 
натижани
беришига 
умид қилиш 
М
.Х.-Н 
Натижалар 
кутилган 
тақдир- 
ланишга 
олиб 
келишидан 
умид =илиш 
Н
-Т 
Кутилган 
тақдирлани
ш қиймати 
Валентлили
к 

---

206 
тақдирлашларнинг натижасидир» деганида, кишиларда мавжуд бўладиган икки турдаги 
тақдирланишни кузда тутган эди: 
Ички тақдирланиш – ходимнинг ўзи бажараѐтган ишидан, ўзи оладиган ноѐб 
хиссиѐтдир. Бундай хиссиѐт қачон пайдо бўлади? қачонки киши: 

килган ишининг натижасидан тула коникиш хис килганида; 

бажараѐтган ишининг сермазмун ва аҳамиятлилик даражаси юқори 
бўлганида; 

иш жараѐнида юз берган дустлик муносабатлари ва мулокат кунгилдагидек 
бўлганида. 
Ички ва ташки тақдирланишни таъминлашнинг энг содда ва самарали йўли, ишчи – 
ходимлар учун қулай шароит яратиш ва вазифаларни аниқ қўйишдир.