www.ziyouz.com kutubxonasi
244
boshqa narsalarni mutlaqo qo‘yib bo‘lmaydi, aks holda, o‘sha narsalar sahifaga yopishib
qolsa, shubha paydo bo‘lishi mumkin, deb fatvo chiqardilar.
Zamon o‘tishi bilan olib borilgan maslahatlardan so‘ng, kishilar Q.ni xato o‘qimasliklari
va Q. qiroati haqida turli ixtiloflarga tushmasliklari uchun, mushaflarga fatha, kasra,
zamma alomatlari qo‘yish kerak, degan fikrga to‘xtaddi. Bunda ham asl harflarga zarra
o‘zgarish alomati kirmaslik shartlari ishlab chiqildi. Tarixda bu ish Q.ni nuqtalash, nomi
ila sobit bo‘ldi. Chunki, mazkur o‘ta ahamiyatli ishni hazrati Alining amrlariga binoan
amalga oshirgan olim Abul-Asvad ad-Dualiy yuqorida zikr qilingan alomatlarni
harflarning usti, osti va o‘rtasiga qo‘yilgan nuqtalar ila ifodalagan edi.
Keyinchalik, zamon o‘tishi bilan, vaziyat taqozo qilganda, boshqa alomatlar ham xuddi
shunday ehtiyotlik va aniqlik bilan qo‘yib chiqildi. Zamon o‘zgarib, texnik taraqqiyot
davri kelganda, Q.ni texnik jihozlar vositasida chop etish masalasi ko‘ndalang bo‘ldi.
Ulamolar dastlab, bu ishga ruhsat bermadilar. Ular mazkur uslub ila chop etish Q.ning
obro‘siga to‘g‘ri kelmaydi, degan tushunchaga | borgan edilar. Vaqt o‘tishi bilan
musulmonlar ! ham chopxona ishlarini o‘zlashtirdilar, Q. karimni ko‘plab chop etishga
ehtiyoj ortib bordi va ulamolar kerakli shartlarni qo‘yib, Q.ni chop etishga izn berdilar.
Q. islom diniga oid barcha hukmlarning asosiy va 1-manbaidir. Musulmon faqihlar | biror
narsaning shariatdagi hukmini bilmoqchi bo‘lsalar, albatta, oldin Q.ga | murojaat
qiladilar. O’sha o‘zlari izlayotgan ] hukm haqida Q.da biror hukm bo‘lsa, uni darhol I
qabul qiladilar. Usha narsa Q.da bo‘lmagan taqtsirdagana sunnat, ijmo’, qiyosga
murojaat qilishga o‘tadilar. Boshqa sohalarda ham xuddi shundoq. Hatto arab tili
qoidalari ham Q.dagi so‘zlar va oyatlardan olingandir. Q. o‘ziga e’tiqod qiluvchi xalqlar
hayotida va tarixida asosiy o‘rin tutgan kitobdir. Bu kitob mazkur xalqlarning ilm-
ma’rifat, adabiyot, turmush tarzi, qonun-qoidalari, urf-odatlari va dunyoqarashlari va b.
narsalarda o‘zining salmoqli izini qoldirgan. Hozirgacha Q. son-sanoqsiz odamlar
tomonidan ishonchli tariqada naql qilinib kelinmoqda. Bu naqlda asosiy e’timod yod
olishgadir. Har bir qori o‘z shogirdiga har bir harf, har bir kalima, har bir oyat va xar bir
surani o‘z ustozidan qandoq qabul qilib olgan bo‘lsa, xuddi ana shunday qilib yetkazishi
shart. Shuning uchun ham har bir Q. o‘quvchi musulmonning kiroat bo‘yicha silsilasi
Payg‘ambar (sav) yetib boradi. Ana shu silsilaga suyanilmasa, ya’ni avloddan avlodga
o‘tib kelgan rasmiy qiroat izni bo‘lmasa, Q. o‘quvchi qori hisoblanmaydi. Q. qiroati to‘g‘ri
bo‘lishi uchun ustozdan tajvid ilmini o‘rganish kerak. Shogird o‘z ustozidan har bir so‘z
talaffuzini va b. kerakli narsalarni eshitadi va o‘zi tayyorlanib qayta o‘qib beradi. Ustozi
oyat yoki surani to‘g‘ri qiroat qilinganiga rozi bo‘lganidan keyingana boshqa oyat va
suralarni o‘rganishga o‘tiladi.
Har bir musulmon uchun o‘ziga kerakli mikdorda Q.dan yod olish farz ayndir. Har bir
musulmon jamiyatda o‘zlariga kerakli mikdorda Q.ni to‘liq yod olgan qorilar bo‘lishi farzi
kifoyadir.
Do'stlaringiz bilan baham: |