M. F. Ziyayeva, O. Z. Rizayeva

Anafilaktik shok
 
 
O‘tkir  kechuvchi,  hayotga  xavf  soladigan,  organizmga 
allergen kirishi natijasida yuzaga keladigan tez kechar allergik 
jarayon  bo‘lib,  og‘ir  qon  aylanish,  nafas,  MNS  faoliyati 
buzilishi bilan xarakterlanadi.
 
Sababi  ko‘pincha  dori  moddalarni  (penitsillin,  sulfanila-
midlar, zardoblar, vaksinalar, oqsil preparatlarini va b.) paren-

---

 
279 
teral  yuborishga  javoban  hamda  chang  ba’zan  ovqat  alleren-
lariga  vaksinatsiya  sinamasi  o‘tkazilganda,  hasharotlar  chaq-
qanda kelib chiqadi.
 
Anafilaktik  shokni  klinik  sindromlariga  qarab  ikki  turiga 
bolinadi:
 
– o‘tkir nafas yetishmovchiligi;
 
– o‘tkir tomir yetishmovchiligi.
 
Anafilaktik  shokning  otkir  nafas  yetishmovchiligini  klinik 
belgilari, ko‘krak qisishi bilan birga havo yetishmayotgandek his 
qilish,  qiynovchi  yo‘tal,  bosh  og‘rig‘i,  yurak  sohasida  og‘riq, 
qo‘rquv  paydo  bo‘ladi.  Terida  birdan  oqarib  ketish  ko‘karish 
bilan  almashinadi,  og‘izdan  ko‘pik  kelishi,  nafas  chiqarganda 
hushtaksimon nafas quruq xirillashlar bilan birga eshitiladi.
 
Anafilaktik shokning tomir yetishmovchiligida klinik belgilar 
holsizlanish,  quloqda  shovqin,  ko‘p  terlash  paydo  bo‘ladi. 
Terida  rivojlanib  boruvchi  oqarishi,  akrosianoz,  rivojlanib 
boruvchi  arterial  bosimning  tushishi,  ipsimon  puls,  yurak 
tonlari  susayishi  aniqlanadi.  Bir  necha  daqiqadan  so‘ng 
hushdan 
ketish, 
talvasalar 
bo‘lishi 
mumkin. 
Tomir 
yetishmovchiligi zo‘rayib borishidan o‘lim yuz berishi mumkin.
 
Shoshilinch yordam:
 
1.  Bemorni  oyoqlarini  ko‘tarilgan  holda  yotqizish,  til  orqaga 
tortib ketmasligi, asfiksiya va qusuq massalari aspiratsiyasini oldini 
olish uchun yonboshiga yotqizish va pastki jag‘ni itarish kerak.
 
2.  Toza  havo  kelishini  ta’minlash  yoki  kislorod  ingalatsiya 
qilish.
 
3. Organizmga allergen kirishini to‘xtatish.
 
4. Venaga  tushish.
 
5. Medikamentoz muolajalar shifokor ko‘rsatmasiga asosan.
 
Hamshiralik parvarishi.
 
Bemor va uning oilasi bilan tibbiy-profilaktik ish olib borish, 
bolaga  yetarlicha  qulay  sharoit  yaratish,  bola  bilan  muloqot 
qilish, bolani tashxisni tekshirish uchun yuborish.