Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

EMIL ZOLYA (1840-1902-y.) 
Zolyaning  adabiyot  va  teatr  haqidagi  fikr-mulohazalari  zamonaviy  hayotni 
bo'yamay,  bezamay,  uning  dardu  quvonchlarini  borlig'icha  ko'rsatishga  qodir, 
jamiyat  taraqqiyotining  yangi  bosqichiga  monand  yangi  san'at  yaratish  g'oyasi 
bilan 
sug'orilgan. 
Zolyaning 
«Tajribaviy 
roman» 
(1880), 
«Bizning 
dramaturglarimiz»  (1881),  «Teatrda  naturalizm»  (1881)  kabi  maqolalari 
naturalizmning  asosiy  dasturiy  risolalari bo'lib, ularda  fransuz  dramatik  teatrining 
ahvoli keng yoritiladi, avvalo, repertuarini yangilash muammosi olg'a suriladi.  
Zolya  dasturining  xalqchilligi  uning  xalq  hayotini  aks  ettiruvchi  xalq  dramasi 
haqidagi  fikr-mulohazalarida  ham  o'z  aksini  topgan  edi.  Zolya  naturalistik  drama 
paydo bo'lsa, u teatr tizimini butkul o'zgartirishga olib keladi, deb hisobladi.  
Zolya  teatrni  tubdan  qayta  qurish  dasturini  ishlab  chiqarkan,  rejissura 
masalasini  alohida  masala  tarzida  ko'zdan  kechirmagan.  Holbuki  u  ko'zda  tutgan 
teatr - bu dramaturg teatrigina emas, avvalo, rejissor teatridir. 
«Tereza Raken» (1873) Zolyaning eng yirik pyesasi hisoblanadi. Unda muallif 
hayotni  aniq  va  haqqoniy  tasvir  etishning  «umumiy  naturalistik  usuli»ni 
belgilashga  harakat  qildi.  Pyesada  bir  burjua  oilasining  so'niq  hayot  tarzi  butun 
ichki  ikir-chikirlarigacha  qamrab  olingan  holda  tasvir  ko'zgusidan  o'tkaziladi. 
Tereza Rakenning o'z erining do'stiga ishqi tushib qolishi bilan diqqinafas bu oila 
hayotida  portlash  yuz  beradi:  telbanamo  sevgi  jazavasida  Tereza  va  Loran 
Terezaning  eri  Kamilni  o'ldiradilar.  Oshiqlar  qilg'ilikni  qiladilaru,  vijdon  azobida 

---