Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
Bu  asar  hayotga    o'xshashlik    tarzi    bilan    shartli    teatrona    ifodaviylikni 
uyg'unlashtirishda XX asr jahon sahnasida namuna bo'lib xizmat qildi.  
«O1ti  personaj  muallifini  izlaydi»  pyesasida  Pirandello  qadimgi  «sahnada 
sahna»  teatr  usulidan  foydalangan  edi.  Keyinroq  shu  usulda  yana  «Har  kim 
o'zicha»  (1924)  va  “Bugun  badihago'ylik  qilaylik”  (1929)  degan  ikki  pyesasini 
yozadi.  Muallif  yuqoridagisiga  shu  ikki  pyesani  qo'shib,  ularning  “Teatr 
trilogiyasi” tarzidagi rejissorlik tahlilini yaratdi. 
Yigirmanchi  yillar  Pirandello  uchun  teatrda  sabotli  izlanishlar,  eng  yetuk 
pyesalar  yaratish  va  italyan  teatrini  ijodiy  va  tashkiliy  qayta  qurish,  Ovro'poning 
eng yirik rejissorlari bilan hamkorlik qilish yillari bo'ldi. Lekin Pirandelloning bir 
qator  rejalari,  xususan,  milliy  davlat  teatrini  tashkil  etish  rejasi  amalga  oshmay 
qoldi,  Pirandello  ijodi  g'oyaviy  jihatdan  fashizmga  qarshi  qaratilganidan  u 
hukmron  doira  tomonidan  tazyiq  ostiga  olina  boshladi.  1924-yili  Nobel  mukofoti 
bilan taqdirlangan Pirandello bu voqeani yakka o'zi tanholikda  nishonlaydi, hatto, 
do'stlari  ham  uni  tabriklashga  jur'at  etolmaydilar.  O'z  yurtida  yashash  g'urbatga 
aylanganidan  dramaturg  umrining  so'nggi  yillarini  14  pyesasi  sahnalashtirilgan 
Fransiyada o'tkazadi. 
Dramaturg  «Tog'  pahlavonlari»  asari  ustida  ishlash  chog'ida  og'ir  xastalikka 
uchrab, dunyodan ko'z yumadi. Pirandello cherkovona diniy mulozamat bilan ham, 
dunyoviy  tantanali  marosim  bilan  ham  dafn  etilishini  man  qilib,  hoki  sochib 
yuborilishini  vasiyat  qilib  qoldirgan  edi.  Shu  zaylda  dramaturg  o'z  dafn 
marosimidan g'ayri maqsadlarda foydalanish imkonini yo'qqa chiqardi.