Microsoft Word shajarayi xorazmshohiy lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

24

tarafiga yubordi. Bular bahri Xazar, ya’ni Ashtarxon tengizining kenorig‘acha borib, Rusiyadin nomi 

nishon topmay qaytib keldilar. Yana chovdor otlilaridin bir jamoani Kandarli quduq tarafiga 

yubordilar. Olar ham ul tarafga borib hech kishiga yo‘liqmay qaytib keldilar. 

Ul ovonda amri oliy muqtazosicha, ming otli yamut bila Shohqadam tarafiga ketdi. Otajon to‘ra 

bila devonbegining oralarida gina va kudurat izdiyod topa berdi. Bir oqshom devonbegi Otajon 

to‘radin beruxsat Xevaq tarafiga ketdi. Bu voqeadin bir hafta o‘tganidin so‘ng, farmoni oliy 

yetushtikim: «Otajon to‘ra qaytib kelsun va qushbegi bila Hakim otaliq Hiloliyg‘a kelib Rahmatullo 

yasavulboshi kelguncha tavaqquf etsunlar. Yasavulboshi kelganidin so‘ng hamroh bo‘lub qaytib 

kelsunlar». Otajon to‘ra, filhol, o‘z tobe’lari bila qaytdi. Xudoyor qushbegi bila Hakim otaliq lashkarni 

olib Hiloliyg‘a kelib, onda tavaqquf etdilar. Otajon to‘ra Xevaqg‘a kelib, oqolarining mulozamatlariga 

yetdilar. 

Mundin o‘n kun o‘tganidin so‘ng, Rahmatullo yasavulboshi ham atrofni justijo‘ qilib, Rusiyadin 

asar topmay, qaytib Hiloliyg‘a kelib, amri oliy mujibicha, hammalari qaytib Xevaqg‘a keldilar. Ammo 

bir kecha Otajon to‘ra majlis tuzub, bazmi sharob etib, hamma ahli majlis mast bo‘lg‘ondin so‘ng, 

Otajon to‘ra mastlik holatida ahli majlisdin biriga debdur: «Men xon bo‘lsam, sani mehtar etarman». 

Yana biriga debdur: «Sani qushbegi etarman», Hosili kalom, ahli majlisining har birin bir amal bila 

sarafroz etibdur. 

Bu so‘zlarni o‘zining Ali mahram degan mahramikim, xon hazratlarining taraflaridin voqeanavis 

bo‘lub yurugon erkan, bu tariqada mastlik holatida aytilg‘on aslsiz behuda so‘zlarga vujud berib, 

g‘ammozliq yuzidin va to‘rasining etgan yaxshiliklari va tuzi andishasin etmay kelib xon hazratlariga 

yetkurubdur. Xon hazratlari bu so‘zning istimoidin parishon bo‘lub, ko‘p xazfg‘a tushubdurlar. Noiloj 

bo‘lub Otajon to‘raning ustiga kishi buyurib tamomi odamlarin tutdurub Arkka kelturdilar. Bu 

voqealarda Jonibekbek va Muhammad Karimbek va Olloyorbeklar yo‘q erdilar. Olarg‘a daxl etmadilar 

va umaro aytdilar. Muhammad Rahimboy va Ollobergan saxiyni Ark oldidagi chuqaloqda chaldilar va 

Otajon to‘raning o‘zini Ur mavzeidag‘i havlisidakim, ul Muhammad Yusufbek ibn Amirzoda 

Muhammad Fozilbiyi marhumiyning havlisi erdi, mururi zamon va gardishi garduni gardon bilan 

Otajon to‘raga taalluq topib erdi, mahbus etib darvozasini muqaffal qilib

114

, atrofida kishi qo‘ydilar. Ul 

holda Ismoilxoja naqib bila Muhammadrizo otaliq maslahat etib, xon hazratlarining xizmatlarig‘a 

borib, Otajon to‘raning gunohin tiladilar. Xon hazratlari mutag‘ayir bo‘lub dedilar: Magar, sizlar oning 

bizni qatl etmakiga rizoliqingiz bordur?» Bularning hushi boshlaridin uchub debdurlar: «Hoshokim, 

bizlarning mundog‘ munkirga rizoliqimiz bo‘lg‘ay?» Xon hazratlari debdurlar: «Ondog‘ bo‘lsa, bu 

so‘zdin dam urmanglar». Bular hech nima demakka yaramay chiqibdurlar. Bas, Otajon to‘ra ushbu 

mahbuslik bila Ur havlida necha zamonlar qoldi. 

Ushbu yilkim, hijratning ming ikki yuz sakson sakkizlanchisi va qo‘y yili va sunbulaning avoxiri 

erdi, hazrati allomayi zamon va olimi ulumi mutadovil va pinhon, ya’ni Bobojonbek ibn Olloberdi 

to‘ra ibn Eltuzarxoni jannatmakon baqo olamig‘a azm etdilar. Ayyomi hayotlari oltmish to‘rt yil erdi. 

Ul hazrat ilmi sarf va ilmi nahv va ilmi mantiqda yagonayi asr va ilmi hikmatda yaktoyi dahr erdilar va 

kitobi «Shabiston» va «Devoni Bedil»ning mag‘allaqotlari hallida olamoroylari iqdakushod erdi. 

Lihozo huzuri vofiyassururlari marjii ulamo va fuzalo erdi va tibu ramlu nujumu hnsob fanlarida ham 

bag‘oyat mohir erdilar. Rahmatullohi alayh ul-hazratdin ikki o‘g‘ul qoldi. Valadi irshodlari sarvari 

atibbo Yaxshimurodbekdurlar. Ikkinlanchisi ushbu faqiri haqir Bayoniykim, bu huruf roqimidurman.