Mujtass bahri

Mujtass bahri haqida

Mujtass so‘zi arabcha so‘z bo‘lib, “ildizi bilan yulib olingan” degan ma’noni anglatadi

Mujtass so‘zi arabcha so‘z bo‘lib, “ildizi bilan yulib olingan” degan ma’noni anglatadi

Mujtass bahri aruzning she’riytimizda keng qo’llanilgan turi bo’lib uning asosini mustaf’ilun va foilotun asllarining ketma ket takrori tashkil qiladi.

Ushbu bahrning musammani solim vazni ruknlari va chizmasi quyidagicha ifodalandi: mustaf’ilun foilotun mustafilun foilotun - - V - - V - - - - V - - V - -

№	Tarmoq rukn nomi	Afoiyli	Chizzmasi	Qaysi asliy ruknda hosil qilinganligi
1	Mafoilun	Maxbun	V - V -	Mustaf’ilun
2	Failotun	Maxbun	V V - -	Foilotun
3	Failun	Maxbuni mahzuf	V V -	Foilotun
4	Failon	Maxbuni maqsur	V V ~	Foilotun
5	Fa’lun	Maqtu	- -	Foilutun
6	Fa’lon	Maqtuyi musabbag’	- ~	Foilotun

ESDA SAQLANG

Turkiy she’riyatda mujtass bahrining solim shakli qo‘llanilmagan

She’riyatda mujtass bahrining 5 ta vaznidan foydalanilgan

She’riyatda mujtass bahrining 5 ta vaznidan foydalanilgan

Mujtassi musammani maxbun

Mujtassi musammani maxbuni mahzuf

Mujtassi muusammani maxbuni maqsur

Mujtassi musammani maxbuni maqtu’

Mujtassi musammani maxbuni maqtuyi musabbag‘

V - V -/ V V- -/ V-V-/ V V- -

V-V-/ V V- -/ V-V-/ V V-

V-V-/ V V- -/ V-V-/ V V~

V-V-/ V V- -/ V-V-/ - -

V-V-/ V V- -/ V-V-/ - ~

Misollar Mujttassi musammani maxbun

Mmm

Labingni so‘rg‘ali muhri sukut og‘zima tushmish

Ki, ul shakkar bila ernim bir-biriga yopushmush.

(“Navodir ush-shabob”, 261-g‘azal)

*****

Ko‘zung xayolida yo‘qtur balodin o‘zga musohib,

Visoling orzusida ham duodin o‘zga musohib.

(Atoiy)

Mujtassi musammani maxbuni mahzuf

Nechaki javr qilursan, vafodin otiq erur,

Karamki o‘zgaga qilsang, jafodin ortiq erur.

(Lutfiy)

*****

O‘tarda ko‘z uchidinkim biror azora qilur,

Xirad chiqar yo‘lidin, aql-u hush kanora qilur.

(Atoiy)

Mujtassi musammani maxbuni maqsur

Nechukki dard qirog‘I ayog‘ing ostida dol,

Uzor nuqtasi yanglig‘ uzoring ustida xol.

(Navoiy)

*****

Riyou hirs-u tama’ savtidur taronai shayx,

Eshitmakim, hama afsun erur fasonai shayx.

(Nodira)

Mujtassi musammani maxbuni maqtu’

Unutdi bir yo‘li ul yori bevafo bizni,

Firoqi dardi bila qildi mubtalo bizni.

(Atoiy)

*****

Qaro ko‘zim kel-u mardumliq emdi fan qilg‘l.

Ko‘zim qarosida mardum kabi vatan qilg‘il.

(Navoiy)

Mujtassi musammani maxbuni maqtu’i musabbag‘

Hanuz vasling aro kom topmayin davron,

Ichurdi ko‘ngluma xunobai g‘ami hijron.

(Munis)

*****

Qiyo-qiyo boqishng banda qildi, ey dildor,

Tabassum aylaganing oldi sabr brla qaror.

(Furqat)