Toshkent davlat sharqshunoslik instituti uzoq sharq va janubiy osiyo tillari fakulteti bitiruv malakaviy ishi

            

      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

             

---

                                                                               

14

 

             

I-bob. Xitoy va o’zbek cholg’u asboblarining tadrijasi 

Ushbu bob doirasida biz o’zbek va xitoy cholg’u asboblarining kelib chiqishi 

tarixini davrlar bo’yicha tahlil qilib, cholg’u asboblarning o’xshash va farqli 

jihatlarini ko’rib chiqishni ko’zda tutganmiz. 

 

                     1.1. Xitoy cholg’u asboblarining tadrijasi. 

                                   Eng qadimgi xitoy cholg’u asboblar. 

          Ovoz(ohang, tovush) chiqaradigan, odamlar tomonidan musiqiy faoliyat 

uchun tayyorlangan asbobni musiqa asbobi deb ataymiz. Insoniyat paydo 

bo‘lgandan keyin vujudga kelgan dastlabki eng oddiy musiqa asboblari musiqiy 

tovushlarni chiqarish uchun qulay bo‘lgan uy buyum va mehnat qurollari 

hisoblangan. O‘sha davrlarda musiqiy san’at insonlarning kundalik hayot va ishlab 

chiqarish faoliyatidan ajralmagan holda bo‘lgan. Insoniyat jamiyatining ravnaqi va 

ularning ishlab chiqarish qobiliyatining oshishi tufayli sekin-asta qadimgi odamlar 

musiqa chalish uchun maxsus uskunalarni yasashni o‘rganib borganlar. Qadim 

zamonlarda hozirgi xitoyliklarning ajdodlari turli musiqa asboblariga ega 

bo‘lganlar. Arxeologik qazilmalarning ko‘rsatishicha, qadimgi musiqa asboblari 

dastlab suyak, loytuproq va toshlardan tayyorlangan. Balki bambuk, daraxt va 

terilardan ham bunday musiqa asboblari tayyorlangandir, lekin bunday 

materiallardan tayyorlangan musmqa asboblarini bizni davrimizgacha yetib kelishi 

dargumon. Hozirgi davrda topilgan qadimgi musiqa asboblari suyakdan yasalgan 

nay 

骨笛 gudi va surnay 骨唢 gusuo , loytuproqdan yasalgan nay (okarina – 

loytuproqdan yasalgan kichik nayga o‘xshash musiqa asbobi) xun

埙, burg‘i 陶角 

taojiao(qo‘biz, surnay) kabi  puflab chalinadigan asboblar hamda loytuproqdan 

yasalgan shiqildoqlar 

陶响器 taoxiangqi va barabanlar 陶鼓  taogu, toshdan 

yasalgan 

磬  qing (burchaklari nefrit yoki tosh lavha bilan qayrilgan qadimgi 

zarbdor asbob) kabi zarb bilan uruvchi asboblar, sopoldan yasalgan qo‘ng‘iroq 

陶

铃 taoling va qo‘ng‘iroqchalardir 陶钟 taozhong. Bu buyumlarning aksariyat 

qismi musiqa chalish uchun maxsus tayyorlangan va shuning uchun ham, ularni 

to‘liq ma’noda musiqa asboblari deb aytishimiz mumkin

10

. 

     

Gansu 

（甘肃）viloyatidagi qazilma ishlaridan  topilgan Keramik shiqildoq