Microsoft Word bustonul orifiyn ziyouz com doc

119-bob 
Yo'q bo'lib ketgan hayvonlar haqida 
Faqih aytadilar: Odamlar Alloh taolo yo'q qilgan maxluqotlar haqida ixtilof qilishdi. 
Ba'zilar: "Maymun va to'ng'iz Alloh taolo yo'q qilgan qavmning naslidan. Xuddi shunday 
sichqon, da'mus va boshqa asarlarda xabari kelgan maxluqotlar yo'q qilindi", deyishadi. 
Ilm ahli aytdiki: "Bunday deyish durust emas. Maymun va boshqalar oldin yaratilgan 
edi. Alloh taolo yo'q qilgan maxluqlar halok bo'ldilar va ulardan nasl qolmadi, chunki 
ularga g'azab va azob kelgach, ular uch kun ichida er yuzidan yo'qoldi".  
Musavvar ibn Ahnaf aytadilar: "Abdulloh ibn Ma'sudga hozirgi maymun va to'ng'izlar 
oldingi maymun va to'ng'iz naslidan deb o'ylaysizmi?", deyishganda, Abdulloh: "Biror 
ummat yo'q qilinib, ularning o'rniga bular nasl qilinib qoldirilmadi, ular o'zlaridan oldin 
bo'lgan maymun va to'ng'iz naslidan", dedilar.  
Odamlar Zuhra va Suhayl haqida gapirishdi, vaholanki, ikkalasi ham yulduzdir. Ba'zilar: 
"Ibn Abbosdan rivoyat qilinishicha, ikkalasi yo'q bo'lib ketgan", deydi. Ato: "Ibn Umar 

---

Bo’stonul orifiyn. Abu Lays Samarqandiy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
119
Zuhra yoki Suhaylni ko'rsa, so'kar edi va: "Suhayl Yamanda ushr yig'uvchi edi, 
odamlarga zulm qilardi. Zuhra Horut va Morutning sherigi bo'lgan, Alloh Taolo ularni 
yulduzga aylantirdi", derdi".  
Mujohid aytadilar: "Ibn Umarga agar qizil yulduz (ya'ni, Zuhra) chiqibdi, deyilsa, uni 
xush ko'rmadik, der edilar. Ba'zilar: "Bunday deyish durust emas, chunki bu yulduz 
osmon yaratilganda yaratilgan edi", deydi. Xabarda rivoyat qilinadiki, osmon yaratilgan 
vaqtda yetti sayyora – Zuhal, Mushtariy, Bahrom, Zuhra, Atorud, Quyosh va Oy ham 
yaratilgan. Alloh taoloning so'zida ham aytiladi: 
"(Alloh) kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. (Bularning) barchasi o'z 
falak-fazosida suzurlar" (Anbiyo, 33). Er uchun mana shu yetti sayyoraning foydasi 
bordir. Ulardan har birining bir foydaga ega. Zuhra rutubat – namlikka ega. Shu so'z 
bilan Zuhra va Suhayl yo'q qilingan – yulduzlarga aylantirilgan, degan kishilarning so'zi 
durust emasligi sobit bo'ldi, chunki Zuhra va Suhayl Odam alayhissalom yaratilishidan 
oldin bor edi. Ibni Umarning: "Suhayl Yamanda ushr eg'uvchi va Zuhra Horut va Morut 
bilan fitnalangan edi. Alloh taolo ularni yulduzlarga aylantirib qo'ydi", degan 
rivoyatlaridagi gap shundaki, Suhayl nomli kishi va Zuhra nomli ayol bor edi. Alloh taolo 
ularni yulduzlarga aylantirib qo'ydi, lekin ular qolmadi, halok bo'ldi va do'zaxga tushdi, 
deyishadi. Ammo Ibn Umar ularni so'kar edi, degan rivoyat esa, ehtimol qilinadiki, u zot 
yulduzlarni so'kmaganlar, balki ushshor Suhaylni so'kkanlar, xuddi shuningdek, Zuhra 
haqida ham, balki Zuhra nomli ayolni so'kkanlar, yulduzni emas. Alloh subhonahu va 
taolo biluvchiroq.