Konstruksiyalar

34-rasm.
81. Tavr kesimlarda bo‘ylama armaturalar qanday tanlanadi?
Dastlab x=h′
f
, qilib tanlash mumkin, keyin esa to‘g‘ri bur-
chakli kesimlardagi kabi M
b
 aniqlanadi. Agar M
b
chi zonaning chegarasi qobirg‘adan o‘tsa) bo‘lsa x
R
=ξ
R
h
o
 qabul 
qilamiz va mazkur siqiluvchi zona balandligi bilan yuk ko‘ta-
rish qobiliyatini aniqlaymiz: 
M
bf
+M
b
=R
b
(b′
f
–b)h′
f
(h
o
–0,5h′
f
)+R
b
bx
R
 (h
o
–0,5x
R
). 
Keyin esa to‘g‘ri burchakli kesimga armatura tanlashdagi 
kabi harakat qilinadi va bittagina o‘ziga xoslikni hisobga olish 
kerak: N
bf
 = R
b
(b′
f
 – b)h′
f
 va M
bf
 = N
bf
 z
bf
 – doimiy kattalik 
bo‘lib, barcha hisoblashlarda ishtirok etadi.

---

58
82. Siqiluvchi tokchaning qobirg‘adan tashqari qismlarining  
hisobiy eni nima uchun chegaralanadi?
      
 
b
a
                         35-rasm.                                         36-rasm.
Chunki, siquvchi kuchlanish σ
b
 tokchaning eni bo‘yi-
cha note kis taqsimlangan, ayniqsa keng va yupqa tokchalar-
da chetki qismlaridagi kuchlanishlar qobirg‘a yaqinidagiga 
qaraganda anchagina kamdir. Buning sababi kesimning qiy-
shayishidir: chetki qismlarning deformatsiyasi o‘rta qismi-
ning deformatsiyalaridan ortda qoladi. Bu yerda aniq hi-
soblash juda qiyin, shuning uchun yaqinlashtiruvchi usuldan 
foydalaniladi: hisobiy kesim b′
f
 ni amaldagiga qaraganda ka-
maytiriladi, lekin kuchlanishni doimiy deb qabul qilinadi 
σ
b
 = R
b
 (35-rasmdagi punktir chiziq). Mazkur chora yupqa 
va keng tokchalardagi ustuvorlik yo‘qotilishini kamaytira-
di. Tokchaning eni b′
f
 ning qiymati h′
f
/h, nisbatga, ko‘nda-
lang qobirg‘alarning mavjudligiga, ko‘ndalang kesim shakliga 
(T simon yoki P simon) va boshqa omillarga bog‘liq. Ushbu 
shartlar loyihalash normalarida keltirilgan.