Konstruksiyalar

Siqilishga bo‘lgan mustahkamligiga ko‘ra 
betonning markasi bilan uning klassining o‘zaro nisbati
S
iq
il
ish
ga
 b
o‘
lga
n
 m
u
s-
ta
h
ka
m
li
gi
 b
o‘
yi
ch
a b
e-
to
n
n
in
g m
ar
ka
si
S
iq
il
ish
ga
 b
o‘
lga
n
 m
u
s-
ta
h
ka
m
li
gi
 b
o‘
yi
ch
a b
e-
to
n
n
in
g k
la
ss
i
Siqilishga  bo‘lgan  mustahkamligi  bo‘yicha        
be tonning klassiga mos keluvchi *betonning   
shartli markasi
S
er
g‘
ov
ak
 b
et
on
-
d
an t
as
hqa
ri b
ar
-
ch
a t
ur
d
ag
i b
e-
ton
la
r
B
eto
n
n
in
g m
ar
-
ka
si
d
an f
ar
qi
, %
S
er
g‘
ov
ak
 b
et
on
B
eto
n
n
in
g m
ar
-
ka
si
d
an f
ar
qi
, %
M5
B 0,35
–
–
–
–
M10
B 0,75
–
–
–
–
M15
B 1
–
–
14,47
–3,5
M25
B 1,5
–
–
21,7
–13,2
M25
B 2
–
–
28,94
+ 15,7
M35
B 2,5
32,74
–6,5
36,17
+ 3,3
M50
B 3,5
45,84
–8,1
50,64
+ 1,3
M75
B 5
65,48
–12,7
72,34
–3,5
M100
B 7,5
98,23
–1,8
108,51
+ 8,5
M150
B 10
130,97
–12,7
144,68
–3,55
M150
B 12,5
163,71
+ 9,1
180,85
–
M200
B 15
196,45
–1,8
271,02
–
M250
B 20
261,93
+ 4,8
 
M300
B 22,5
294,68
-1,8
 
 
M300
B 25
327,42
+ 9,1
 
 
M350
B 25
327,42
–6,45
 
 
M350
B 27,5
360,16
+ 2,9
 
 
M400
B 30
292,9
–1,8
 
 
M450
B 35
458,39
+ 1,9
 
 
M500
B 40
523,87
+ 4,8
 
 
M600
B 45
589,35
–1,8
 
 
M700
B 50
654,84
–6,45
 
 
M700
B 55
720,32
+ 2,9
 
 
M800
B 60
785,81
–1,8
 
 

---

13
* Betonning shartli markasi deganda tomonlari 15 sm dan 
bo‘lgan kub namunalar turkumini mustahkamliklarining o‘r-
tacha qiymati tushuniladi, kg/sm
2
. Betonning shartli markasi 
quyidagicha aniqlanadi: Y=B/[0,0980665 (1-1,64 V)],
Bu yerda: B – beton klassining son qiymati MPa; 0,0980665 
- MPa dan kg/sm
2
; o‘tish koeffitsienti; V – beton mustahkamli 
variatsiya koeffitsientining nominal qiymati, barcha turdagi be-
tonlar uchun (serg‘ovak betondan tashqari) V= 0,135, serg‘ovak 
beton uchun esa V= 0,18 qabul qilinadi.
12. Qurilish obyektiga olib kelingan betonga suv  
aralashtirish mumkinmi?
Mumkin emas. Afsuski betonga suv quyib, beton ishlarini 
osonlashtirish uchrab turadi. Keyingi quyilgan suv, sement bi-
lan kimyoviy reaksiyaga kirishmay, betonni ichida bo‘shliqlar 
hosil qiladi. Natijada betonning mustahkamligi keskin pasaya-
di, uning deformatsiyalanuvchanligi ortib, betonning hajmiy 
deformatsiyalanishi natijasida darzlar hosil bo‘lishiga olib kela-
di. Ayniqsa choklarni betonlashda bunday tadbir salbiy oqibat-
larga olib kelishi mumkin. 
13. O‘zbekiston iqlimi sharoitida yoz oylarida betonlash  
ishlari olib borish mumkinmi?
Ma’lumki, beton loyihada ko‘rsatilgan mustahkamlikka 
ega bo‘lishi uchun havoning temperaturasi 18–22°С, uning 
nisbiy namligi esa 80% dan yuqori bo‘lishi kerak, respub-
likamiz hududi quruq issiq iqlim sharoitiga mansub bo‘lib, 
yoz oylarida havoning temperaturasi 40°С dan ortib, uning 
nisbiy namligi 10–15% ni tashkil qiladi. Bunday sharoitda 
betonlash ishlari olib borilsa, betonning mustahkamligi 15–
25% kamayib ketadi. Bunday hollarda betonning mustah-
kamligi kamayishini oldindan hisobga olish zarur. 

---

14