Konstruksiyalar

17. Uzilishdagi armaturaning uzayish qiymati 
 qanchalik muhim?
Armaturaning uzayish qiymati kam bo‘lganda temir-be-
ton konstruksiyalarning mo‘rt (to‘satdan) buzilishi sodir bo‘li-
shi mumkin, hatto birozgina yuk ortib ketganda ham: solqilik 
kam darzlarning ochilishi esa kichik bo‘lganda armatura uzi-
ladi. Boshqacha qilib aytganda konstruksiya o‘zining xavfli ho-
lati haqida signal bermaydi. Shuning uchun har qanday klass 
armatura uzilishdagi nisbiy uzayishi δ 2% dan kam bo‘lmasli-
gi kerak. 
18. Po‘latning oquvchanligi bilan betonning sirpanuvchanligi  
orasida qanday farq bor?
Po‘latning oquvchanligi ma’lum bir kuchlanishlarda σ
pl
 
namoyon bo‘ladi, betonning sirpanuvchanligi esa har qanday 
kuchlanishlarda ham sodir bo‘ladi. Betondagi kuchlanish an-
cha katta, yukning davomiyligi qancha uzoq bo‘lsa, sirpa nish 
deformatsiyasi shuncha yuqori bo‘ladi. Oquvchanlik deformat-

---

16
siyasi juda tez bir necha minutda sodir bo‘ladi, tobtashlash 
deformatsiyasi esa yillab davom etishi mumkin. 
a
b