O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti

Qo’l  bilan  itarilish  kaltakni  70
0
  burchakda  qo’yish  bilan  boshlanadi,  bu 
chang’iga  bo’lgan  og’irlikni  qisman  pasaytiradi.  Tananing  bukilishi  yelka  va 
bilakning harakatiga yordam beradi. Qo’l bilan itarilishda chang’ining ishqalanish 
kuchi pasayib ishqalanish tezligi 1,0-1,5 m/sek.ga ko’payishi mumkin. Ishqalanish 
qadamning ahamiyati shunda. 
Tormozlovchi  kuchlarni  kamaytirish  uchun  yaang’ichilar  yana  bir  usul 
qo’llaydi  (engillanish).  Bunda  chang’ichining  tanasi  tayanish  oyog’ining  tos 
bo’g’inida pastga tushadi va bu bo’g’inning muskullari bo’shashadi. Tos bilan birga 

---

tananing  pastki  qismlarda  joylashgan  a’zolari  ham  pasaydi.  Tananing  umumiy 
og’irlik markazi pastga amortizatsiya bo’ladi chang’iga bo’lgan normal bosimni va 
ishqalanish  kuchini  pasaytiradi.  Bunday  yengillanish  konьkida  yugurishda  ham 
uchraydi. 
Ikkala  usulda  ham  sirg’anish  vaqtida  tayanchga  bo’lgan  normal  bosimning 
miqdori sekinlashadi. 
Konьkichining harakat tezligi yuqori bo’lgani uchun havoning qarshilik kuchi 
yuqori bo’ladi bunda tananing gorizontal holati havo qarshigini ancha kamaytiradi. 
SHu    bilan  birga  tananing  og’irlik  chizig’i  oldingi  tomoga  o’tadi.  Bu  esa  og’irlik 
kuchini tizza bo’g’inga nisbatan pasaytiradi va tizza bo’g’inni bukuvchi muskullarni 
ishini yengillashtiradi. Bu holat ayniqsa konьkichi past holatda bo’lganda bilinadi. 
CHang’ida  yurishda  va  konьkida  yugurishda  o’ziga  hos  belgilari  bor.  Bu 
yelka va tos qismlarni harakatiga, qadamning uzunligi va tezligiga bog’liq. Lekin bu 
belgilar sharoitga qarab o’zgaradi.