O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

Davlat  

Firma 

(korxona) 

Resurslar 

bozori 

xarajatlar 

resurslar 

to

v

ar

lar 

v

a x

izm

at

lar

 

 

so

ti

sh

d

an

 o

li

n

g

an

 

tu

sh

u

m

 

 

p

u

l  

d

aro

m

ad

lar

i 

 

iq

ti

so

d

iy

 res

u

rs

lar

 

 

tovarlar va 

xizmatlar 

tovarlar va 

xizmatlar 

tovarlar va 

xizmatlar 

resurslar 

 

---

127 

 

 

 

 

 

 

Iste’mol tovarlari va resurslar bozori (bozor subyektlari 

o‘rtasida resurslar, mahsulot va daromadlar harakati) 

 

Bu  doiraviy  aylanishlar  modeli  ko‘rinishini  oladi.  Doiraviy 

aylanishlar  modeli  bu  –  iqtisodiy  resurslar,  mahsulotlar  va  pul 

mablag‘lari  (daromadlar  va  xarajatlar)ning  yangilanib  turadigan  va 

tartiblashtirilgan  harakatidir.  Doiraviy  aylanishlar  modelida  uy 

xo‘jaligi,  korxona  va  davlat  resurslar  hamda  mahsulotlar  bozori 

orqali ayriboshlashni amalga oshiradi. 

Doiraviy  aylanishlar  modelidan  real  va  nominal  oqimlar  aks 

etadi. Real oqimlar foydalaniladigan ishlab chiqarish omillari, tovar 

va  xizmatlar  harakatini  tavsiflaydi.  Nominal  oqimlar  –  bu  pul 

mablag‘lari harakatidir. 

Uy  xo‘jaliklari  resurslar  bozori  orqali  korxonalarga  iqtisodiy 

resurslarni  yetkazib  beradi  va  mahsulotlar  bozori  orqali  korxo-

nalardan tovar va xizmatlarni sotib oladi. 

Ne’matlarning 

pul 

shaklidagi 

harakati 

qarama-qarshi 

yo‘nalishga  ega.  Ayni  vaqtda  uy  xo‘jaliklari  davlatga  to‘g‘ri 

soliqlarni  to‘lab,  undan  ish  haqi  va  turlicha  to‘lovlarni  oladi. 

Кorxonalar  ham  davlatga  soliqlarni  to‘laydi  va  undan  belgilangan 

to‘lov 

va 

subsidiyalarni 

oladi. 

Doiraviy 

aylanishlarning 

takomillashgan  modelida  bozor  subyektlarining  chet  elliklar  bilan 

tashqi iqtisodiy aloqalari ham aks etadi.  

Iqtisodiy  resurslar  bozorining  tarkibiy  qismini  ishchi  kuchi 

bozori tashkil qiladi. Ishchi kuchi bozorida – o‘ziga xos xususiyatga 

ega bo‘lgan iqtisodiy resursning oldi-sotdi bitimi amalga oshiriladi. 

Bu  bozorda  biznes  tomonidan  ishchi  kuchiga  bo‘lgan  talab,  uy 

xo‘jaliklari tomonidan bildirilgan ishchi kuchi taklifi bilan to‘qnash 

keladi. 

Shunday 

ekan, 

ishchi 

kuchi 

bozorida 

iqtisodiy 

subyektlarning ikki turi – tadbirkorlar va yollanma ishchilar harakat