O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

5.1-chizma. Кeyingi naflilikning kamayib borish qonuni. 

 

Bu  yerda  tovar  qiymati  nimaga  asoslanadi?  degan  savol  tug‘i-

ladi.  Qiymatning  mehnat  nazariyasi  tarafdorlari

20

,  tovarlar 

qiymatining  umumiy  asosi  –  bu  mehnat,  shu  sababli  ular  ma’lum 

miqdorlarda 

bir-biriga 

tenglashtiriladi. 

Ularning 

fikricha, 

tovarlarning  tabiiy  xususiyatlaridan  birortasi  –  og‘irligi,  hajmi, 

shakli  va  shu  kabilar  ayriboshlashga  umumiy  asos  bo‘la  olmaydi, 

faqat  mehnat  sarflari  shunday  asos  hisoblanadi.  Almashishning 

zarur  sharti  ayriboshlanadigan  tovarlarning  har  xil  naflilikka  ega 

bo‘lishi  hisoblanadi.  Lekin  naflilik  mehnat  qiymati  nazariyachilari 

qarashlaricha  miqdoriy  o‘lchamga  ega  emas.  Miqdor  jihatdan 

baravarlashtirish  esa  ular  fikricha  hamma  tovarlar  uchun  sifat 

jihatidan  umumiy,  yagona  biron-bir  narsa  bo‘lishini  taqozo  etadi, 

bunday umumiy narsa ularni yaratish uchun sarflangan mehnatdir.  

                                                           

20

  Tovar  qiymatini  mehnat  bilan  aniqlashga  yondashuvlarida  ma’lum  farqlar  mavjud  bo‘lsada  ularga 

A.Smit,  D.Rikardo,  U.Petti,  Dj.S.Mill  va  boshqa  ayrim  iqtisodchilarni,  ularning  izdoshlarini  kiritish 

mumkin.