O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi


O‘zbekistonda mehnatga haq to‘lashning yagona ta’rif



Download 15,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet122/321
Sana24.09.2021
Hajmi15,11 Mb.
#183563
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   321
Bog'liq
2 5415834295740664524

O‘zbekistonda mehnatga haq to‘lashning yagona ta’rif 

setkasi 

12.1-jadval 

 

Mehnatga haq to‘lash 



razryadlari 

Ta’rif koeffitsiyentlari 

2,476 


2,725 


2,998 


3,297 


3,612 


3,941 


4,284 



239 

4,640 



 

 

12.1-jadvalning davomi 

4,997 



10 

5,362 


11 

5,733 


12 

6,115 


13 

6,503 


14 

6,893 


15 

7,292 


16 

7,697 


17 

8,106 


18 

8,522 


19 

8,943 


20 

9,371 


21 

9,804 


22 

10,240 


 

O‘zbekistonda davlat muassasalari tibbiyot va farmasevtika 

xodimlari mehnatiga haq to‘lashning ta’rif setkasi 

12.2-jadval 

 

Mehnatga haq to‘lash 



razryadlari 

Ta’rif koeffitsiyentlari 

3,148 


3,464 


3,809 


4,191 


4,609 


5,070 


5,578 


6,191 


6,872 


10 

7,629 


11 

8,320 



240 

 

Mehnatga  haq  to‘lashning  tegishli  razryadlari  bo‘yicha  ish 



haqini hisoblashda u eng kam ish haqi miqdoriga ko‘paytiriladi.  

Agar  biron  kasb  18-razryadga  kiritilsa,  unga  to‘lanadigan  ish 

haqi shu razryad tarif koeffitsiyenti (8,522)ni eng kam ish haqi miq-

dori  (2017-yil  1  dekabrdan  172240  so‘m)  ga  ko‘paytiriladi,  ya’ni 

8,522 x 172240 

 1467829 so‘m 28 tiyin. 



 

3. Ishchi kuchi bozorida ish haqi 

   


Mehnatning  alohida  turlariga  talab  darajasining  aniqlanishi  va 

ish  haqi  darajasini  belgilovchi  bir  qator  umumiy  omillar  mavjud. 

Ularning asosiylari qo‘yidagilar: 

mehnatning aniq turi taklifining cheklanganligi; 

bajariladigan ishlarning jozibadorligi; 

ishlovchilarning malakasi, kasbiy tayyorgarligi va mahorati. 

Mamlakatdagi  ishchi  kuchi  umumiy  taklifini  quyidagi  omillar 

belgilab beradi: 

mamlakat aholisining soni; 

aholining umumiy sonida mehnatga yaroqli bo‘lganlar salmog‘i; 

aholining jinsi va yosh tarkibi. 

Mehnatning  sof  raqobatli  bozorida  ish  haqi  darajasining  shakl-

lanishi quyidagi xususiyatlarga ega bo‘ladi: 

ish  haqi  darajasi  alohida  mehnat  turiga  yalpi  talab  va  uning 

yalpi taklifi ta’sirida shakllanadi; 

alohida  ishga  yollanuvchilar  va  ishga  yollovchilar  ish  haqi 

darajasiga ta’sir ko‘rsata olmaydi; 

mehnatga  umumiy  talab  yoki  uning  umumiy  taklifidagi  ancha 

katta  o‘zgarishlar  ish  haqi  darajasida  o‘zgarish  bo‘lishiga  olib 

keladi. 


Monopsoniya  sharoitida  ish  haqi  darajasi  quyidagicha  aniq-

lanadi: 


ishga  yollovchilar  ish  haqi  darajasini  belgilashda  nisbiy  hukm-

ronlikka ega bo‘ladi; 

alohida  mehnat  turi  taklifining  cheklanishi  ish  haqi  o‘rtacha 

darajasining ko‘tarilishiga olib keladi; 

mehnat turiga talab kamayganda ish haqi darajasi pasayadi. 



241 

Ishchi kuchi bozorida ish haqi darajasi (W) va band bo‘lganlar 

soni  (L)  talab  (D)  va  taklif  (S)  ning  o‘zaro  ta’siri  natijasida 

aniqlanadi  

Mazkur  bozorda  muvozanatlik  barcha  tadbirkorlar  W0 

darajasida  ish  haqi  to‘lashga  roziligini,  yetarli  miqdorda  bo‘sh 

qo‘llar mavjudligini va ishchi kuchiga talab to‘liq qondirilganligini 

anglatadi. 

Bozor  muvozanati  holatida  barcha  xodimlar  to‘liq  ish  bilan 

ta’minlangan  va  ish  haqining  W0  darajasida  o‘zlarining  mehnatini 

tavsiya  qilishga  tayyor  bo‘ladi.  Shu  sababli,  E  nuqta  to‘liq  bandlik 

holatini  ko‘rsatadi.  Boshqa  har  qanday  sharoitda  ish  haqi  W0 

darajadan farq qilib ishchi kuchi bozoridagi muvozanatlik buziladi. 

Real ish haqi muvozanatlik W0 dan W1 darajaga ortganda ish kuchi 

bozorida  taklif  (0  S1)  talab  (0  D1)dan  D1  S1  miqdorga  ortadi. 

Bunday  sharoitda  to‘liq  bandlikdan  foydalanish  ro‘y  beradi,  ish 

o‘rinlari barcha xohlovchilarning ish haqining W1 darajasida ishchi 

kuchini  sotishi  uchun  yetarli  bo‘lmaydi.  Yotiq  o‘qda  D1  S1  kesma 

bilan aniqlanadigan ishchi kuchi taklifi ortiqchaligi vujudga keladi. 

Real  ish  haqi  muvozanatlik  darajasiga  nisbatan  pasayganda  ishchi 

kuchiga  talab  uning  taklifidan  S11  D11  miqdorga  ortadi.  Har  ikki 

vaziyatda (ishsizlik va band bo‘lmagan ish o‘rinlari mavjud bo‘lgan) 

sof  raqobat  bozor  sharoitlari  barqaror  bo‘lishi  mumkin  emas. 

Haqiqatda,  agar  ishchi  kuchi  taklifi  unga  bo‘lgan  talabdan  ortsa, 

ishsizlik  vujudga  keladi,  ishlab  chiqarishda  band  bo‘lganlar,  ish 

o‘rinlarini  yo‘qotib  qo‘ymaslik  uchun,  o‘zlarining  mehnat  qilish 

layoqatini ancha past ish haqi darajasida ham taqdim qilishga tayyor 

turadi. 


 


242 

 


Download 15,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   321




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish