ЎҚув қЎлланма ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви

Муомала лаёқати – бу шахсларнинг 
ўз қарорлари ва ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) билан ҳуқуқларга эга бўлиши ва амалга ошириши, ўзларига 
ва бошқа шахсларга мажбуриятларни вужудга келтириши, уларни бажариши ҳамда ҳуқуқ ва эркинликларни 
таъминлаш қобилиятига эга бўлишидир.
Муомала лаёқати норматив ўрнатилган ва ҳуқуқ субъектига тегишли бўлган ҳуқуқ ва мажбуриятларни 
амалга оширишга имкон берадиган “фаол” ва “ижодий” асосларга эгадир, яъни ҳуқуқ субъекти томонидан 
унга тегишли ҳуқуқлар ва эркинликлардан, ваколатлардан фойдаланиш, қонунийликни таъминлаш, давлат 
функцияларини бажариш, бошқарувнинг маъмурий-ҳуқуқий шакл ва услубларини, ҳуқуқий мажбурлов 
чораларини қўллаш ҳисобланади. Муомала лаёқати – бу субъектлар томонидан уларга тегишли бўлган 
ҳуқуқ ва эркинликларни амалга оширишнинг, шунингдек, ўрнатилган мажбуриятларни бажаришнинг муҳим 
шароитидир.
Муомала лаёқати – шахснинг маълум бир ҳуқуқий аҳамиятга эга бўлган ўз хатти-ҳаракатларини англаши 
ва тўғри баҳолаши, уларга амал қилиши ҳамда уларни қўллашнинг қонуний эканлигини кафолатлаш 
қобилиятидир. Муомала лаёқати шахснинг маълум бир қобилияти сифатида қуйидаги белгилардан ташкил 
топган бўлиши мумкин:
u
ўзларига тегишли бўлган ҳуқуқларни мустақил амалга ошириш;
u
ўрнатилган ваколатларни амалга ошириш ва ҳуқуқий ҳужжатларини қабул қилиш;
u
ҳуқуқий мажбурлов чораларини қўллаш;
u
фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларини тан олиш, кафолатлаш ва ҳимоя қилиш;
u
ҳуқуқбузарлик (ножўя хатти-ҳаракат) содир этганда жавобгарликка тортилиш.
Ҳуқуқ субъектларида муомала лаёқати турлича вужудга келади. Муомала лаёқати вужудга келишининг 
асосий шарти бўлиб, субъектлар ҳуқуқлари, мажбуриятлари ва ваколатларининг хусусиятлари 
ҳисобланади. 
Қонунчилик ҳуқуқ субъектларининг муомала лаёқатини турли асосларга кўра белгилайди:

---