Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

     Yonbosh  og’rig’i  -  bu  shunday  kasallikki,  bunda  og’riq  yonboshda  to`xtab 
irqunnasoga  o`tmaganda  tubanga  tushmaydi.  Bu,    ko`pincha,  qattiq  narsalarda 

---

359 
 
o`tirish, urilish va ko`p ot minish sababli yonboshda paydo bo`ladigan kuchsizlikdan 
kelib  chiqadi.    Sabablari  shulardir;  uning  ko`pchiligi  xom  balg’amdan  bo`ladi. 
Ko`pincha,  uzoq  muddat  hatto  o`n  oylab  bo`lib  turgan  bachadon  og’riqlari 
yonboshga ko`chadi. Goho u issiq moddalar va aralashma moddalardan ham bo`ladi, 
yonbosh  tomirlarining  qonga  to`lishidan  va  shu    joylarda  chuqur  joylashgan 
shishlardan  bo`ladi;  lekin  bu  shishlar  chuqur  joylashganligidan  boshqa 
bo`g’imlardagi shishlardek yaxshi ko`rinmaydi. 
"Yonbosh  og’rig’iga  uchragan  kishining  sonida  uch  barmoq  kattaligida 
og’ritmaydigan,  lekin  kuchli  qichiydigan  qattiq  qizillik  paydo  bo`lsa  va  kasalning 
ko`ngli  sabzavotlarni  tusasa,  u  kishi  yigirma  beshinchi  kunda  o`ladi"  deydilar. 
Bo`g’im  og’rig’i  bo`lgan  har  bir  a`zo  ingichkalashib  oriqlaydi.  Irqunnaso  va 
podagradan  boshqa  bo`lgan  bo`g’im  og’riqlari  davolanib,  ularning  moddasi  tagi-
tugidan  qo`porilgan  bo`lsa,  tezlikda  qaytalamaydi.  Irqunnaso  va  podagraga  kelsak, 
bular  ozgina  sabab  bilan  tezlikda  qaytalaydigan  kasalliklardandir;  bu  hol  a`zoning 
tubanga  joylashganidan  bo`ladi.  Bu  kasalliklar,  ayniqsa  podagra,-  naslga 
ko`chadigan kasalliklardandir. 
Irqunnasoning  moddasi,  ko`pincha,  bo`g’imda  bo`ladi  va  undan  enli  asabga 
emiladi.  Qachon  asab  og’risa,  u,  avvalda  bo`g’imlarda  tiqilib  qolgan  moddalardan 
boshqa  moddalarning    gavdaning  hamma  qismlaridan  unga  qarab  quyilishga 
tayyorlagani  bo`ladi.  Goho  boshdanoq  modda  bo`g’imda  bo`lmasdan,  balki  enli 
asabda bo`ladi. Ko`pincha, shilliqli suyuqlik bo`g’im chuqurchasida ko`payib o`siq 
bilan  bo`g’im  chuqurchasi  oralaridagi  boyloqni  bo`shashtiradi,  natijada  yonbosh 
suyagi o`rnidan qo`zgaladi; bundan oldin birikish va o`rnidan qo`zg’alish o`rtasida 
bir holat yuz beradi, bu tez chiqib va tez o`rniga tushib juda qalqib turishdir. 
Irqunnaso  bo`g’im  og’riqlarining  eng  qattig’idir;  dog’  solish  bundan  omon 
beradi. Podagra ham bo`g’im og’riqlaridan bo`lib, oyoq barmog’idan, xususan bosh 
barmoqdan  boshlaydi,  goho  tovondan  boshlaydi,  goho  qadamning  pastidan 

---

360 
 
boshlaydi,  ba`zan  esa  tovonning  bir  yonidan  boshlaydi,  so`ng  butun  qadamni 
qoplaydi.  Ba`zan  songacha  chiqadi,  shunda  goho  son  shishadi.  Bu  kasallik  pay  va 
asablarda o`rinlashmasdan, balki boyloqlarda va Jolinusning aytishicha, bo`g’inlarni 
tashqaridan o`ragan jismlarda bo`lsa kerak. Shu  jihatdan podagrasi borlarda shish va 
og’riqlar  tirishishga  olib  kelmaydi.  Podagra  bilan  og’riganlarning  moyak  xaltalari 
uzunlashadi. O`tdan bo`lgan podagra, ayniqsa ko`p sovuq ta`sir etganda, ko`pincha, 
daf`atan o`lishga sabab bo`ladi.