Инновацион фаолиятни венчурли молиялаштиришнинг халқаро

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 1(121)
КИРИШ
Инновацион бизнеснинг дастлабки босқич­
ларида юқори таваккалчилик хатари мавжуд 
бўлиб, инвестициялаштирилган лойиҳаларнинг 
якуний натижалари амалга оширилгандан кейин 
ижобий самарага эришилмаса, молиялаштирил­
ган маблағдан ажралиб қолиш мумкин. Айниқса 
илм­фан соҳасида молиялаштирилган илмий­
тадқиқот натижалари даромад келтириши кафо­
латланмаганлигини таъкидлашимиз мумкин.
таваккалчилик даражасининг юқорилиги инно­
вацион тадбиркорликда янги ғоялар тезда самара 
бермаслиги билан изоҳланади. Инвесторлар эса 
таваккалчилик хатари юқори бўлганлиги учун ҳам 
инновацияни жорий этиш ва молиялаштиришда 
эҳтиёткор бўлишади. Илмий таҳлилларда келти­
рилишича, инновацион лойиҳаларни амалга оши­
риш чоғида молиявий, бозор, техник, нарх билан 
боғлиқ хатарлар кузатилиши мумкин: 
– молиявий хатар – маблағларнинг беҳудага 
сарфланиши;
– бозор хатари – бозордаги талабга жавоб 
бермаслик;
– техник хатар – техник жиҳатдан лойиҳанинг 
амалга ошмаслиги;
– нарх хатари – бозордаги нарх­наво билан 
рақобатлаша олмаслик. 
Бундай «хатарли лойиҳалар» билан ишлаш 
шароитида инновацион ғояларни маълум молия­
вий фонд орқали таъминлаш эҳтиёжи пайдо 
бўлади.
шу ўринда таъкидлаш керакки, жаҳон иқти­
содиёти тажрибаси венчур фонд, венчур капитал, 
венчур бизнес каби терминлар ва жараёнлар мав­
жудлигини кўрсатади. Хўш, бу тушунчалар қандай 
маъноларни англатади, жараён эса нималардан 
иборат? Манбаларга кўра, замонавий иқтисодиёт 
инновацион фаолият самарадорлигини таъмин­
ловчи механизмлар мажмуасига эга бўлиб, улар­
дан бири венчурли тадбиркорлик ҳисобланади. 
Венчур тадбиркорлиги ва венчурли инвестицион 
молиявий механизм юқори даромад манбаи 
ҳамдир. шу нуқтаи назардан, инновацион тад­
биркорликни венчур бизнеси орқали асослаб 
берсак бўлади.
Венчур атамаси инглиз тилида «venture» – 
хавф­хатар, таваккалчилик маъноларини англа­
тади. Умуман олганда, таваккалчилик хатари 
юқори бўлган турли соҳадаги тадбиркорлик фао­
лиятига инвестиция киритиш венчур бизнесида 
акс этади.