o`zgarishlar bilan bog`liq. Mitozning boshlanishida asosiy rolni DNK sintezi o`ynaydi, lekin bu
jarayon mitozni aniqlamaydi. Chunki DNK sintezi mitozsiz ham tugashi mumkin. Organizmda
hujayra bo`linishi ko`pgina faktorlar bilan boshqarilib turiladi. Mitotik aktivlikni regulyatsiya qilishda
Hujayraning regulyatsiya qiluvchi turli faktorlarga javobi uning funktsional holati,
differentsirovka darajasiga va yoshiga bog`liq. Sutka davomida hujayra bo`linishining tezligi bir xil
bo`lmaydi. Qizig`i shundaki, kunduzgi va tungi hayvonlarda mitozning sutka davomida o`zgarishi
xromosomalarning soni 2 baravar kamayadi. Birinchi mitotik bo`linishida gomologik xromosomalar
yaqinlashadi (konyugatsiya) va qutblarga har bir gomologik juftdan butun xromosomalar o`tadi.
Ikkinchi bo`linishda xuddi mitozdagi singari qutbga har bir xromosomadan xromatidalar
Gaploid to`plam xromosomalarga ega bo`lgan spermatozoid va tuxum hujayralari qo`shilishi
Poliploidiya hujayra yadrosida DNK ning ikki va undan ko`p marta ortishidir. Bu holat mitoz
46
siklning postsintetik fazasida to`xtasa DNK miqdorini ikki marta ko`p saqlovchi hujayralar hosil
bo`ladi. Ba’zi holatlarda hujayra yadrolaridagi DNK ning sintezi yana davom etishi mumkin. Bu esa
bir yadroli 4 p, 8 p, 16 p DNK ni saqlovchi hujayralar hosil bo`lishiga olib keladi. Agar hujayra yadrosi
bo`linsayu, lekin hujayra sitoplazmasining bo`linishi - sitotomiya bo`lmasa, unda 2 yadroli hujayralar
hosil bo`ladi. DNK. miqdorini bir necha marta ko`p saqlovchi hujayralar poliploid hujayralar deb
yuritiladi. Poliploid hujayralarni jigarda, siydik pufagida uchratish mumkin. Poliploid hujayralar aktiv
funktsiya qilayotgan, differentsiallangan hujayralardir.
Endomitoz yadro ichi mitoz bo`linishining bir turi hisoblanadi. Endomitozda
xromosomalarning o`zgarishi yadro qobig`i buzilmay davom etib, xromosomalarning spirallanishidan
boshlanadi. Bu davrda xromosomalar yaxshi ko`rinadi. Endoanafazada xromosomalar xromatidaga
ajraladi. Endotelofazada ajralgan xromosomalar despiralizatsiyaga uchraydi. Lekin, Brodskiy V. Ya,
I. V. Urivayeva (1984) fikriga qaraganda zamonaviy usullar bilan tadqiq qilinganda ham bu bo`linish
turi aniqlanmagan.
Amitoz. Ba’zi manbalarda amitoz yoki to`g`ri bo`linish keltirilgan. Bu bo`linish patologik
holatlarda ta’riflangan. Mualliflarning fikricha, bu bo`linish mitotik apparatni hosil bo`lishisiz va
xromosomalarning spirallanishisiz kechadi. Hozirgi davrda bu bo`linish ko`pchilik tadqiqotchilar
tomonidan rad etilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: