Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н



Download 18,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet41/315
Sana12.09.2021
Hajmi18,63 Mb.
#172604
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   315
Bog'liq
Gistologiya Zufarov K. 2005(1)

Mitotik aktivlikning boshqarilishi. Hujayraning mitoz davriga o`tishi modda almashinuvidagi 

o`zgarishlar  bilan  bog`liq.  Mitozning  boshlanishida  asosiy  rolni  DNK  sintezi  o`ynaydi,  lekin  bu 

jarayon  mitozni  aniqlamaydi.  Chunki  DNK  sintezi  mitozsiz  ham  tugashi  mumkin.  Organizmda 

hujayra bo`linishi ko`pgina faktorlar bilan boshqarilib turiladi. Mitotik aktivlikni regulyatsiya qilishda 

gormonning roli katta. 

Hujayraning  regulyatsiya  qiluvchi  turli  faktorlarga  javobi  uning  funktsional  holati, 

differentsirovka darajasiga va yoshiga bog`liq. Sutka davomida hujayra bo`linishining tezligi bir xil 

bo`lmaydi.  Qizig`i  shundaki,  kunduzgi  va  tungi  hayvonlarda  mitozning  sutka  davomida  o`zgarishi 

turlichadir. 

Meyoz.  Meyoz  mitozning  alohida  turi.  Meyozda  ketma-ket  2  marta  bo`linish  natijasida 

xromosomalarning soni 2 baravar kamayadi. Birinchi mitotik bo`linishida gomologik xromosomalar 

yaqinlashadi (konyugatsiya) va qutblarga har bir gomologik juftdan butun xromosomalar o`tadi. 

Ikkinchi  bo`linishda  xuddi  mitozdagi  singari  qutbga  har  bir  xromosomadan  xromatidalar 

ketadi. Meyoz yo`li bilan jinsiy hujayralar hosil bo`ladi. 

Gaploid to`plam xromosomalarga ega bo`lgan spermatozoid va tuxum hujayralari qo`shilishi 

natijasida dyploid to`plam tiklanadi («Spermatogenez va ovogenez» ga q.). 

Poliploidiya hujayra yadrosida DNK ning ikki va undan ko`p marta ortishidir. Bu holat mitoz 

bo`linish etaplarining buzilishi natijasida yuzaga 

keladi.  Agar  hujayralarning  bo`linishi  mitotik 




 

46 


siklning  postsintetik  fazasida  to`xtasa  DNK  miqdorini  ikki  marta  ko`p  saqlovchi  hujayralar  hosil 

bo`ladi. Ba’zi holatlarda hujayra yadrolaridagi DNK ning sintezi yana davom etishi mumkin. Bu esa 

bir yadroli 4 p, 8 p, 16 p DNK ni saqlovchi hujayralar hosil bo`lishiga olib keladi. Agar hujayra yadrosi 

bo`linsayu, lekin hujayra sitoplazmasining bo`linishi - sitotomiya bo`lmasa, unda 2 yadroli hujayralar 

hosil  bo`ladi. DNK.  miqdorini bir necha  marta ko`p saqlovchi hujayralar  poliploid hujayralar  deb 

yuritiladi. Poliploid hujayralarni jigarda, siydik pufagida uchratish mumkin. Poliploid hujayralar aktiv 

funktsiya qilayotgan, differentsiallangan hujayralardir. 

Endomitoz  yadro  ichi  mitoz  bo`linishining  bir  turi  hisoblanadi.  Endomitozda 

xromosomalarning o`zgarishi yadro qobig`i buzilmay davom etib, xromosomalarning spirallanishidan 

boshlanadi. Bu davrda xromosomalar  yaxshi ko`rinadi. Endoanafazada xromosomalar xromatidaga 

ajraladi. Endotelofazada ajralgan xromosomalar despiralizatsiyaga uchraydi. Lekin, Brodskiy V. Ya, 

I. V. Urivayeva (1984) fikriga qaraganda zamonaviy usullar bilan tadqiq qilinganda ham bu bo`linish 

turi aniqlanmagan. 

Amitoz.  Ba’zi  manbalarda  amitoz  yoki  to`g`ri  bo`linish  keltirilgan.  Bu  bo`linish  patologik 

holatlarda  ta’riflangan.  Mualliflarning  fikricha,  bu  bo`linish  mitotik  apparatni  hosil  bo`lishisiz  va 

xromosomalarning  spirallanishisiz  kechadi.  Hozirgi  davrda  bu  bo`linish  ko`pchilik  tadqiqotchilar 

tomonidan rad etilgan. 

 


Download 18,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   315




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish