Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н



Download 18,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet304/315
Sana12.09.2021
Hajmi18,63 Mb.
#172604
1   ...   300   301   302   303   304   305   306   307   ...   315
Bog'liq
Gistologiya Zufarov K. 2005(1)

Sut bezlarining homiladorlik va laktatciya davridagi tuzi-yaishi. Homiladorlikning birinchi oylaridan 

boshlab naysimon bo’shlig’i bor, baland eiteliy bilan qoplangan sut yo’llari zo’r berib o’sa boshlaydi. 

Uning devorlarida ko’p sonli sekretor oxir-lar (al’veolalar) paydo bo’lib, uning bo’shlig’i kengayadi. 



 

403 


Sekre-tor oxirlarini bo’lib turuvchi biriktiruvchi to’qimaga leykotcit-lar to’planadi. Tarmoqlangan sut 

yo’li  va  yiriklashgan  al’veola-larda  sekretciya  belgisi  ko’rinmaydi.  Homiladorlikning  uchinchi 

oyining  oxiri,  to’rtinchi  oyining  boshida  sekretciyaning  birinchi  belgilari  ko’rina  boshlaydi. 

Homiladorlikning oxirgi kunlari va bola tug’ilganidan so’ng dastlabki kunlarda ajralgan sekret yirik 

yog’ tomchilari saqlaydi  va sutdan bir oz  boshqa tarkibga ega bo’lgan og’i.z  suti (colostrum) dan 

iboratdir. Og’iz suti  og’iz tanachalari  deb nomlanuvchi,  yog’ tomchilarni  yutib olgan leykotcit-lar 

borligi  va  yirik  yo’  tomchilarining  ko’pligi  bilan  ajralib  turadi.  Ajraladigan  og’iz  sutining  miqdori 

juda ozgina. Sut emizish davri boshlanishi bilan og’iz suti tanachalari yo’qoladi va odatda, tug’ruqdan 

bir  sutkadan  so’ng,  sekretciya  jarayoni  deyar-li  butun  bez  bo’ylab  tarqalib,  uning  intensivligi  tez 

oshadi. Ammo birinchi to’rt kun mobaynida (ba’zan 8 kungacha) og’iz suti ajralishi davom etadi va 

faqat keyingina bez oddiy sut ajra-tishga moslashib oladi. 

Sut  1-2%  oqsil  moddalar,  3-4%  yog’,  5%  qand  va  0,6%  le-tcitin  saqlovchi  emul’siyadan  iborat 

bo’ladi. Sut bezlarining bo’-limlari o’z ish faoliyati jarayonida o’pka atcinuslari ko’rinishi-ni eslatadi. 

Sut bezlarining sekretor faoliyati eng avjiga chiqqan paytida bez al’veolalari devorida yirik sekretor 

hu-jayralar,  uning  ostida,  nozik  bazal  membranada,  mioepiteliy  hujayralar  yotadi.  Al’veolalar  bir 

vaqtning  o’zida  sekret  aj-ratmaganligi  uchun  turlicha  ko’rinishga  ega.  Sut  ajratgan  al’veo-lalarda 

epiteliy yassi bo’lsa, sut donachalari saqlagan bez hujayralari bo’ychan ko’rinishga ega bo’ladi. 

Sut  bezlari  sekretor  tciklining  sekretciya  davrida  al’veola  .hujayrasi  baland  prizmatik  shaklga  ega 

bo’lib, ularning apikal yuzalari al’veola bo’shlig’iga gumbazsimon chiqib turadi. Bez hu-jayrasining 

tcitoplazmasida  ko’p  sonli  mitoxondriylar,  uch  qis-mida  yog’  to’plamlari,  oqsil  donachalari  va 

vakuolalar yig’iladi. Sut bezlarining sekretciyasi apokrin tipda bo’ladi. 

Sekret  ajralgandan  so’ng  bez  hujayralari  yassilanib  qoladi.  So’ngra  bu  hujayralar  yangitdan 

yiriklashadi, balandligi oshadi :va ularda yana sekretor donalarning yig’ilishi boshlanadi. SHun-,day 

qilib,  sekretor  tcikl  qaytariladi.  Laktatciya  davri  tugagan-dan  so’ng,  bez  involyutciyaga  uchraydi. 

Oxirgi bo’limlar - al’veo-lalar puchayadi, epiteliy ko’p myqdordagi makrofaglar tomonidan fagotcitoz 

qilinadi, va bez narenximasining reduktciyasi tufay- 

li sut bez homiladorlikdan oldin qanday bo’lsa, shu holatga qay-tadi. Ammo homiladorlik davrida 

hosil bo’lgan al’veolalarning bir qismi saqlanib qoladi. 

Klimaks  boshlanganda  sut  bezlaridagi  reduktcion  o’zgarishlar  chuqurlashib  bez  parenximasi  asta-

sekin biriktiruvchi to’qima bi-lan almashinadi. 

Sut bezlari sraoliyatining boshqarilishi. Sut bezlarining  laktatciyaga tayyorlanishida tuxumdonning 

estrogen va progestron gormonlari muhim ahamiyatga ega. Bir vaqtning o’zida ovarial gormonlar sut 

hosil  bo’lishini  susaytiradi.  Pla-tcenta  gormonlari  ham  shunday  ta’sir  ko’rsatadi.  SHuning  uchun 

shakllanmagan sut bezida, normada sutning ajratishi tug’ruqdan so’ng bola yo’ldoshi gormonlarining 

ta’siri to’xtagandan keyin boshlanadi. Ammo sut hosil bo’lishida asosiy rol’ nerv-reflektor mexanizmi 

yordamida bajariladi. Bu refleksda oksitotcin gor-monning roli ham katta. SHunday qilib, sut bezining 

faoliyatn nerv va gumoral omillar yordamida boshqariladi.  

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 


 

404 



Download 18,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   300   301   302   303   304   305   306   307   ...   315




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish