Toshkent kimyo-texnologiya instituti oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi fakulteti

Yog‘larni qayta ishlash texnologiyasi xomashyo va strukturalari Yog‘lar 
halq  xo‘jaligida  katta  ahamiyatga  ega,  chunki  ular  uglevodlar  va  oqsillar  bilan  bir 
qatorda  oziq-ovqatning  asosiy  komponentidir.  Yog‘ning  tuyimlilik  quvvati 
uglevodlar  va  oqsillarga  qaraganda  2-2,5  marta  katta.  Yog‘larning  tarkibida  linol, 
linolen  va  araxidon  kislotalari  (vitamin  F),  vitamin  E,D,A,  karotin  (provitamin  A), 
fosfatidlar, sterinlar mavjud. 
Yog‘lar  halk  xo‘jaligining  turli  sohalarida,  shuningdek  texnik  maqsadlarda 
(sovun, glitserin, olif ishlab chiqarishda) keng ishlatiladi. 
Xom  ashyo  bazasining  o‘sishi  bilan  yog‘ni  qayta  ishlash  sanoati  ham  o‘sib 
boradi. Yog‘larni qayta ishlash texnologiyasi bir necha ishlab chiqarish usullarni o‘z 
ichiga oladi, buni quyidagi sxemadan ko‘rish mumkin. 
Yog‘larni  qayta  ishlash  sanoatining  boshlang‘ich  xom  ashyosi  o‘simlik 
yog‘lari  va  mol  yog‘lari  hisoblanadi.  Ularning  asosiylari  kungaboqar  va  paxta 
yog‘lari, qo‘y va mol yog‘laridir. 
Bizning  mamlakatimizda  qattiq  va  yarim  qattiq  yog‘larning  tabiiy  resurslari 
cheklangan  va  halq    xo‘jaligini  extiyojini  qoniqtirmaydi,  shuning  uchun  suyuq 
o‘simlik  yog‘larini  gidrogenlash  yo‘li  qattiqligi  va  erish  harorati  turlicha  bo‘lgan 
qattiq  yog‘larga  aylantiriladi.      Gidrogenlash  jarayonida  hosil  bo‘lgan  mahsulot 
salomas  deb  ataladi.  Shuningdek  neytralizatsiya  jarayonida  hosil  bo‘lgan  
soapstokdan ajratib  olingan yog‘ kislotalari yoki yog‘larning gidroliz vaqtida olingan 
yog‘ kislotalari ham ishlatiladi.  
Yog‘larni  qayta  ishlash  sanoatida  ishlatiladigan  yog‘larning  organoleptik  va 
fizik-kimyoviy  ko‘rsatkichlari  standartlar  bilan  (GOST,OST,  TU)  aniqlanadi. 

---

 
5 
Yog‘larni qayta ishlash sanoatida o‘simlik moylari va mol yog‘lari bilan bir qatorda 
turli  yog‘  o‘rnini   bosuvchi  moddalar  keng ishlatiladi (kanifol,  neften  kislotalari va 
h.k.) 
 
 
                                 Gidratatsiya 
                                         
 
Gidratlangan                                                         Fosfatid 
        yog‘                                                            konsentrati   
 
Rafinatsiya                                   Soapstok 
                                  
            Gidrogenizatsiya  mayonez                 
                                                                   
           
 
           texnik                             ozuqaviy                          margarin   i/ch 
           salomas                           salomas 
                                                                           kulinar    margarin   
                                                                             yog‘ 
         Yog‘larning 
            gidrolizi 
 
           glitserin                    yog‘ kislotalari 
                                                         D.Yo.K.                    gudron 
 
                                                   sovun pishirish 
 
                                  kir sovun                            atir sovun 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
6