Neft-gazkimyo sanoati texnologiyasi

Keltirilgan parametrlar. Barcha gazlar uchun keltirilgan temperatura va bosim 
(1.8) va (1.9) formulalar orqali hisoblanadi: T
kel
 = T/T
kr
; R
kel
= R/R
kr
, vodorod, geley 
va  neon  gazlari  bundan  istisno.  Ular  uchun  quyidagi  tenglama  haqqoniydir.  [1]: 
T
kel
=T/(T
kr
+8):R
kel
= R/(R
kr
 +8).  
Misol  2.4.  Gaz  aralashmasi  (foiz  hajmda)  15%  etan  va  85%  propandan  tarkib 
topgan.  Aralashmani  120 
0 
va  2,5  MPa  dagi  keltirilgan  temperaturasi  va  bosimini 
aniqlang.  
Echish.    16  –  ilovadan  foydalanib,  kritik  temperatura  va  bosimni  topamiz:  etan 
uchun Tkr=305,5 K; R
kr
= 4,89 MPa va propan uchun T
kr 
=370 K; R
kr
 = 4,32 MPa.   
Gaz aralashmasi xajmiy ulishini  molyarga tengligini eslagan xolda, aralashmani 
kritik parametrlarini aniklaymiz:  
                    T
kr
= 0,15*305,5+0,85*370=360,3 k 
                    R
kr
= 0,15*4,89+0,85*4,32=4,4 MPa 
So’ng  (1,8)  va  (1,9)  formuladan  berilgan  aralashmani  keltirilgan  parametrlarini 
topamiz: 
Molekulyar oғirlik 
Molekulyar oғirlik. 
K
ri
ti
k
 b
o
si
m
, 
at
m
 

---

167 
 
57
,
0
4
,
4
5
,
2
;
09
,
1
3
,
360
120
273





кел
кел
Р
Т
 
Yuqorida aytilganidek, real gaz aralashmasi amaliyotda uchraganda ideal gazlar 
xususiyatidan  bir  muncha  ko’p  yoki  kam  qiymatga  ogishi    mumkin.  Shuning  uchun 
kupgina  texnologik  hisoblashlarda  Mendeleev  –  Klapeyron  tenglamasi  z  tuzatmasi 
bilan  foydalaniladi. PV=zNRT. 
Bu  erda  z  o’lchovsiz  emprik  tuzatma  bo’lib,  siqiluvchanlik  koeffistienti  deb 
ataladi.  Normal  sharoitda  siquluvchanlik  koeffistienti  z