O’qituvchi Talaba 1-bosqich. O’quv mashg’ulotiga kirish

 
 
Elektron pochtasini  manzilgohlash usullarini 
 o’rganish 
 
      Ma’lumotlarni almashtirish uchun tarmoqdagi har bir kompьyuter o’zining noyob manzilgohiga 
ega  bo’lishi  kerak.  Lokal  tarmoqda  kompьyuter  manzilgohi  tarmoq  platalarining  manzilgohlari 
bilan aniqlanadi. Tarmoq platalari tayyorlanganda  ularga noyob manzilgohlar o’rnatiladi. 
Platalar  konfiguratsiyasida  ma’lum  tashkilotlar  uchun  yanada  qulay  manzillar  kiritish 
imkoniyatiga  ega.  Uzel  manzilgohlari    20  xonalik    16  sondan  iborat.  Lokal  tarmoqning  har  bir 
segmenti  o’zining  tarmoq  manzil-gohiga  ega.  TCP

IP  protokolli  tarmoqlarda  tarmoqlarni  va 
kompьyuterlarni indentifikatsiyalash uchun 32 – qatorli IP manzilgohi ishlatiladi. Bu manzilgohlar 
4 qismga bo’linadi. Har bir sakkiz xonali qism  0 dan 255 qiymatiga ega bo’ladi. Ular  ko’pincha  

---

 
223 
bir  –  birlaridan  nuqta  234.049  bilan  ajratiladi.  IP  –  manzilgoh  tarmoq  va  kompьyuter  raqamlarini 
o’z ichiga oladi. Internet tarmog’i  axborot markazi orqali har bir tarmoq manzilgohlari beriladi. 
Tashqi kommunikatsiya vositalari uchun 2 stil 2 tarmoq manzilgohi qo’llaniladi. 
1. Aniq manzilgohlash  - UNIX tarmog’iga  tarixan xos va  shuning uchun  goxo UUCP(Unix 
to Unix Communication Protocol)  stili deb ataladi. 
2. Qo’shimcha manzilgohlash – DNS (Domain Name System), Internet stili. 
Aniq  manzilgohlashda  manzilga  kompьyuter  nomlarini  ko’chirish    (o’tkazish)  marshruti 
beriladi, bundan elektron xat yoki boshqa xabarlar uzatiladi. 
Modelli aloqada telefon raqami kompьyuter nomi sifatida ko’rsatiladi, ya’ni abonent manzili 
shunday  tasvirlanadi:  bo’g’in  (uzel)  kompьyuterining  nomi  –  abonent  kompьyuter  nomi  – 
abonentning  tarmoq  nomi.  Misol:  029.112.223.254.  Bu  yuboruvchining  o’zi  uning  marshrutini 
qoldirmaydi.  Aniq  manzilgohlashning  kamchigi:  ko’rsatilgan  marshrut  zanjirida  bitta  (yoki  bir 
nechta) kompьyuterlarni ishlatib qolish emumkin. Buning  natijasida xatlarni yetkazishda ushlanib 
qolishning uzayishi. 
Dalee tizimida Internet ni manzilgohlashda har bir korrespondentga tarmoq manzili beriladi. 
U  2  ta  tashkil  etuvchidan  iborat:  foydalanuvchi  identifikatori  va  bo’g’in  (uzel)  identifikatori. 
Tarmoq bo’g’ini (uzel) uchun foydalanuvchi identifikatori – pochtalar bilan ajratilgan domenlardan 
tashkil    etgan  matn  qatoridir.  Manzil  o’ngdan  chapga  o’qiladi  va  tarmoqda  qayd  etilgan  
domenlardan tashkil topadi.  
DNS tizimida “to’liq aniqlangan domen nomi” tushuncha kalit hisoblanadi. Bu domen  nomi 
yuqori  darajadagi  domenlarni  o’z  ichiga  oladi  va  butun,  to’liq    nomni  tashkil  etadi.  DNS  tizimi 
daraxt ko’rinishida bo’ladi, uning har bir bo’g’ini o’zining nomiga ega. “To’liq aniqlangan domen 
nomi” har bir bo’g’in uchun uning nomidagi va uni daraxt ildizi bilan bog’lovchi barcha bo’g’inlar 
nomidan tashkil topgan, shuni nazarda tutish kerakki, domen ildizi har doim 0 bo’ladi.     
DNS  tizimi  doirasida,  Internet  tarmog’ida  territoriya  bo’yicha  emas,  balki  administrativ 
manzilgohlash tizimi kiritilgan. Masalan:     [e-mail]@freenet.ru 
Xabarlarni jo’natish va o’qish tamoyillari bilan tanishish,  shuningdek,  ularga turli xil 
ssilkalarni qo’yish 
Internet  Mail  va  Outlook  Express  dasturlarida  ishlash  jarayoni  oddiy  bo’lishiga  qaramasdan 
boshlovchi foydalanuvchilar ishni boshlashda qiyin ahvolga tushadilar. Uzoqlashgan kompьyuterga 
ulanishning  yo’qligi  va  xabarni  qaerdan  axtarishni  bilmaslik,  elektron  pochta  dasturi  bilan 
tanishuvni  qiyinlashtiradi.  Xatni  yuborish  uchun  asboblar  panelida  “Otpravitь    soobщeniya” 
tugmasini bosing. Xabarlar muharriri oynasi paydo bo’ladi (21-rasm): 
Muharrirning  asboblar  paneli  tagida  joylashgan  oynadagi  “konvert”  ga  yozib  qo’yishingiz  
kerak: “konvert” da quyida hoshiyalarni to’ldirish kerak. 
                       
                21-rasm. Xabarni muharrirlash oynasi 

---

 
224 
-  Komu (kimga) – manzilning elektron pochta manzili ko’rsatiladi. 
-  Kopiya (nusxa) – boshqa manzili (xabar nusxasini kimgadir jo’natmoqchi bo’lsangiz).