O‘zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi. Formatsion yondashuv, mintaqalarning

37-savol:
 Mustaqil O‘zbekiston davlatining yuzaga kelishi va mustahkamlanishida I.Karimovning tarixiy 
xizmatlari. (mustaqillikka intilish, Prezident lavozimi, Til to'g'risidagi qonun, mustaqillikni e'lon qilish) 
O’zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining 1989-yil 23-iyundagi plenumi va unda Islom 
Karimovning birinchi kotib etib saylanishi juda katta ahamiyat kasb etdi. Ushbu anjumanda 
I.Karimov Ozbekistonning sobiq Ittifoqda tutgan orni va rolini aniq-ravshan belgilab berdi, 
madaniy merosni va tarix haqiqatini tiklash, milliy urf-odatlar va ananalarni rivojlantirish obektiv 
zarurat ekanligini isbotladi. 

---

Ozbekistonning yangi hukumati Markaz bilan boladigan munosabatlarni ozgartirmay turib, 
ijobiy siljishlarga erishib bolmasligini va buning uchun respublikaning toliq mustaqilligini 
taminlash zarurligini tushunib etdi. I.A.Karimovning tashabbusi bilan Ozbekiston hukumati 
tomonidan 1989-yil 15-avgustda «Kolxozchilar, sovxoz ishchilari, fuqarolar, shaxsiy tomorqa 
xojaliklari va individual uy-joy qurilishini yanada rivojlantirish togrisida» maxsus qaror qabul 
qilindi. Garchi bu goya ittifoq rahbarlariga yoqmagan bolsa ham, I.A.Karimov oz fikridan 
qaytmay, uni jasorat bilan amalga oshira bordi. Natijada osha yilning 4 oyida aholi qoshimcha 
90,7 ming gektar yer oldi. «Goyat ogir ayni osha sharoitda aholiga qoshimcha tomorqa yerlari 
ajratish haqidagi Farmon va qarorlar qabul qilingani shu asosda, Ozbekiston boyicha 2,5 million 
oilaga hammasi bolib 700 ming gektar sugoriladigan yer tomorqa sifatida xususiy mulk qilib 
berilgani qishloqlarimizda ijtimoiy muammolarni yechish, aytish mumkinki, jar yoqasida turgan 
yurtimizda tinchlik va barqarorlikni saqlab qolishda ulkan tarixiy qadam bolgan...» Ana shunday 
ozgarishlar tufayli odamlar dunyoda adolat va haqiqat borligiga, mustaqillik har qaysi oila, 
butun xalqimiz uchun hyech narsa bilan olchab, qiyoslab bolmaydigan bebaho nemat ekaniga 
chin dildan ishonch hosil qilgan edilar. 
XX asr 80-yillarining ortalariga kelib SSSRning parchalanishi real obektiv haqiqatga aylanib qoldi. 
1989-yil 21-oktabrda Ozbekiston Oliy Sovetining XI sessiyasi «Ozbekiston SSRning davlat tili 
haqida»gi Qonunini qabul qildi. Ozbek tili davlat tili deb elon qilindi. Ish yuritish sekin-asta 
ozbek tiliga otkazila boshlandi, uni organishni yaxshilash yuzasidan aniq chora-tadbirlar 
belgilandi. Ayni vaqtda rus tilini va respublikada yashovchi boshqa xalqlarning tillarini organish 
uchun shart-sharoitlar yaratilishi lozim edi, tilni organishning ixtiyoriyligi va uni tanlash huquqi 
qonunda belgilab qoyildi. Bu qonunning qabul qilinishi ozbek xalqi, shu xalq milliy oz-ozini 
anglashining osishi, respublikada millatlararo hamjihatlikning saqlanib qolishi uchun juda katta 
ahamiyatga ega boldi. Davlat tili haqidagi qonun qabul qilinganidan song milliy ozlikni anglash, 
milliy davlatchilikni tiklash yolida respublikada yana bir tarixiy ahamiyatga ega bolgan muhim 
siyosiy qadam qoyildi. 
1990-yil 23-martda Ozbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining Plenumida respublika 
siyosiy tizimi togrisidagi masala korib chiqildi. Unda Ozbekistonda hokimiyatning Prezidentlik 
boshqaruvi shakliga otishi respublika suvereniteti va davlatchiligida mohiyatan yangi bosqich 
ekanligi takidlandi. 
1990-yil 24-mart kuni Ozbekiston SSR Oliy Sovetining XII chaqiriq 1-sessiyasi SSSR doirasida 
birinchi bolgan siyosiy hujjatni - «Ozbekistonda Prezidentlik boshqaruvi tasis etish togrisida»gi 
qarorni qabul qildi va Ozbekiston Kompartiyasi MK birinchi kotibi Islom Abduganiyevich 
Karimov Ozbekiston SSR Prezidenti etib saylandi. Shu tariqa, Ozbekiston-SSSR respublikalari 
ichida birinchi bolib ozining milliy-huquqiy va demokratik davlatiga mustahkam zamin yaratdi.