O‘zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi. Formatsion yondashuv, mintaqalarning

158-savol: O‘zbekistonning xalqaro tashkilotlar va xorijiy mamlakatlar bilan siyosiy aloqalarining yo‘lga 
qo‘yilishi. (BMT, YXHT, MDH, Rossiya, Janubiy Koreya, Germaniya) 
O’zbekistonning mustaqillik sharoitidagi Janubiy Koreya bilan hamkorligining huquqiy asoslarining 
shakllantirilishi 1991-yil 31-dekabrga to’g’ri keladi. Mazkur sanada Koreya Respublikasi 
O’zbekistonning mustaqil davlat sifatidagi suverenitetini e’tirof etdi. Ikki mamlakat o’rtasidagi rasmiy 
diplomatik aloqalar 1992-yil 29-yanvar kuni o’rnatildi.  
O’zbekiston Respublikasi  Birinchi Prezidenti I.A.Karimov 1992-yilning 16-iyunda rasmiy ravishda 
Janubiy Koreyaga birinchi tashrifini amalga oshirdi. Ushbu tashrif davrida imzolangan kelishuv va 
shartnomalarda ikki davlat o’rtasidagi hamkorlinking huquqiy asoslariga dastlabki poydevorni qo’ydi deb 
hisoblash mumkin. Sababi tashrif doirasida keyingi aloqalarning asosiy tamoyillari va yoʻnalishlarini 
belgilab beruvchi qo’shma Deklarasiya imzolandi. Unda ikki tomon yana bir karra bir-birini mustaqil 
davlat ekanligini tan olishdi, bir-birlarining ichki ishlariga aralashmasliq kelishmovchiliklarni tinch yoʻl 
bilan va BMT Nizomidagi tamoyillari asosida hal qilish, davlatlar o’ratisda o’zaro do’stlik 
munosabatlarini kengaytirish, sanoat, investisiya, savdo, tabiiy resurslarni o’zlashtirish, fan va texnika, 
transport sohalarida hamkorlikni rivojlantirish, madaniyat, fan, ta’lim, OAV, sport, turizm sohalarida 
aloqalarni kengaytirish kabi jihatlar ilgari surilgan edi. Undan tashqari ushba tashrif doirasida fan va 
texnika, savdo, madaniyat, sayyohlik va boshqa qator sohalarda hamkorlik qilishga haqida kelishuvlar 
imzolandi.Undan tashqari ikki davlat rahbarlari davlatlar o’rtasidagi aloqalarni kengaytirish uchun 
birinchi navbatda elchixonalar tashkil etishga kelishib olishdi. Shunga asosan O’zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasining 1994-yil 7-apreldagi qaroriga muvofiq Janubiy Koreya poytaxti Seul shahrida 
O’zbekiston Respublikasining Konsullik vakolatxonasini tashkil etildi.Vazirlar Mahkamasining 1996-yil 
21-sentyabrdagi qaroriga muvofiq Koreya Respublikasida O’zbekiston Respublikasi elchixonasi faoliyati 
yulga qo’yildi.  
O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasining ma’lumotlariga asosan, 2014-yilda ikki davlat 
o’rtasidagi tovar aylanmasi 2016,4 mln. AQSh dollarini tashkil etdi, ulardan eksport 143,7 mln. AQSh 
doll., import – 1872,7 mlrd. AQSh doll. tashkil qildi. Janubiy Koreya tomonidan O’zbekiston 
iqtisodiyotiga kiritilgan investisiyalarning hajmi 5 mlrd. AQSh doll.dan oshgan.  

---

O’zbekiston-Janubiy Koreya tovar ayirboshlash miqdorida O’zbekistonning eskportining asosini paxta 
tolasi tashkil qilishini yuqorida aytgan edik (umumiy eksportning 69%ni tashkil qiladi ). Undan tashqari 
O’zbekiston Koreya Respublikasiga uran, teri va qishloq xo’jalik mahsulotlarini eksport qiladi. 
O’zbekiston bo’lsa Janubiy Koreya importida asosiy urg’uni zamonaviy ilg’or texnologiyalarni olishga 
qaratgan. Chunki O’zbekiston iloji boricha tayyor mahsulot olishdan ko’ra uni o’zimizda ishlab 
chiqarishni yulga qo’yishni asosiy maqsad deb biladi. Shuning uchun ham ko’pincha raqobatdardosh 
mahsulot ishlab chiqarishga qodir bo’lgan texnologiyalarni sotib olishga harakat qiladi. Bu borada Koreya 
Respublikasi asosiy o’rinlardan birini egallab kelmoqda. Janubiy Koreya tomoni 2020-yilga borganda 
o’zaro tovar ayirboshlash hajmini 10 mlrd AQSh dollarini yetkazishni mo’ljal qilgan. (Solishtirish uchun 
Qozog’istonda bu raqam 2 mlrd AQSh dollarini tashkil etishi rejalashtirilgan)Bu raqam Janubiy 
Koreyaning O’zbekiston bilan strategik hamkorlikka katta e’tibor qaratayotganligini va o’zining asosiy 
savdo sherigi sifatida qarayotganligini ko’rsatadi.  
Hamkorlikda tashkil etilgan qo’shma korxonalar. Mustaqillik yillarida O’zbekiston Respublikasi 
rahbariyati tomonidan dunyoning sanoati zamonaviy texnologiyalar asosida rivojlangan mamlakatlari 
bilan hamkorlik qilishga, ularning sarmoyasi ishtirokida O’zbekistonda korxonalar tashkil etishga katta 
e’tibor qaratila boshlandi. Ayniqsa bu sohani rivojlantirish uchun birinchi navbatda qonunchilik bazasi 
boyitildi.