R yunusov, K. Umarov, B. Karimov

41-rasm. Tok tupining 
yelpig‘ichsimon shakli.

---

143
gan tok tuplari tik simbag‘az va sifatli hosil beradi. Kuchli 
o‘suvchi xo‘raki va kishmishbop navlar soyabonli simbag‘az, 
ishkom, xiyobon so‘rilarida o‘stirilib, ulardan mo‘l hosil olish 
mumkin.
Tok tupiga ko‘p zangli yelpig‘ichsimon shakl berish tok 
ko‘chatlari ekilgan yildanoq boshlanadi. Birinchi yili yaxshi 
rivoj langan novdalardan 2–3 tasi 2–3 kurtak qoldirib, ikkinchi 
yil bahorida novdalar 3–4 kurtakka kesiladi. Uchinchi yili esa 
tupda 6 tagacha novdalar qoldirilib har biri bo‘lajak zang uchun 
50–60 sm uzunlikda (4–6 kurtak qoldirib) kesiladi. To‘rtinchi 
yili bahorda har bir zangda 2 tacha meva zvenosi (hosil beruv-
chi va o‘rinbosar novdalar) shakllantirilib, hosil novdalar 3–4 
kurtak qilib kesiladi. Keyingi yillari tok tuplarini shakllanti-
rish shu tarzda davom ettirilib tupning ayrim ko‘p va bir yillik 
qismlari yangilanib turiladi, kuchli o‘suvchi xo‘raki va kish-
mishbop navlarning tupida uchinchi yili kuzda 140–150 taga-
cha kurtak qoldirish tavsiya etiladi. Bu agrotexnika qoidalariga 
to‘liq rioya qilinadigan gektar hisobiga 120–150 s hosil ye-
tishtirish imkonini beradi. Vinobop navlarda navning biologik 
xususiyatlari va o‘sish sharoitlariga qarab 100–120 ta kurtaklar 
qoldirish mumkin.