P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

Kuzatish  metodi

Psixik  h o d isa la r  h a y o td a ,  y a ’ni  tab iiy   sh a ro itd a ,  o d a m n in g   tu r li-tu - 

m a n   faoliyatida  q a n d a y   k o 'rin is h d a   voqe  b o 'lsa ,  o 's h a   k o 'rin is h d a   k u z a ­

tish  m e to d in in g   y o rd am i  b ila n   o 'rg a n ila d i.

---

Tashqi  kuzatish

Psixik  h ayot  ho d isa larin i  o 'rg a n is h d a   a w a lo   tash q i  k u zatish   m e to d i 

ta tb iq   etiladi.

K uzatishning asosiy xususiyati shu n d ak i,  b u   m e to d  yordam i bilan psixik 

h a y o tn i  sezgi  o rg a n la rim iz   bevosita  seza  o la d ig a n ,  o ‘zim iz  b ev o sita  idrok 

q ila  o ladigan  faktlari  an iq lan ad i  va  tasv irlan ad i.  K ishining  psixik  h a y o ti­

da:  m im ik a,  im o -ish o ra ,  n u tq ,  tu rli  h a ra k a tla r va  u m u m a n   k ish in in g   b u ­

tu n   x a tti-h a ra k a ti  va  faoliyatini  b evosita  k u z atish   m u m k in .

Psixik ja ra y o n la r b ilan  bevosita  b o g 'la n g a n   b a ’zi  b ir fiziologik  h o d isa ­

lar yuzning o'zgarishi,  nafas olish,  q on aylanish va shu  kabilarning o'zgarishi 

h a m   ta sh q a rid a n   kuzatilsa  b o 'la d i.  K u zatish   m a ’lu m o tla rin i  s o 'z la r b ilan  

tasv ir  etish  b ilan   k ifoyalanib  qo lm ay ,  balki  k o 'rs a tm a   vositalari,  suratga 

olish ,  kinoga  o lish ,  to v u sh n i  yozib  olish  va  shu  kabi  y o 'lla r  b ilan   h a m  

qayd  qilish  m u m k in .

M asalan ,  b o la la r  n u tq in i  o 'sib   b o rish in i  k u zatish   y o 'li  b ilan  te k sh ira 

o lam iz.  B unda  b o la n in g   s o 'z   boyligi  q a n d a y   qilib  se k in -a sta   o rta   b o rish i­

ni,  n u tq n in g   fo n e tik   to m o n in i,  g ra m m a tik   tu zilish in i  shu  b o la  q a n d a y  

bilib  o lay o tg an in i  qayd  qilsa  b o 'la d i.

O d a m n in g   te v a r a k - a tr o f d a g i  v o q e lik n i  o 'z g a r tir is h   va  y a n g id a n  

k o 'rish id a   d u c h   kelgan  to 'sq in lik n i  va  q iy in ch ilik n i  yengish  u c h u n   u n in g  

q a n d a y   z o 'r   iro d a   b ilan   s a b r-m a to n a t  k o 'rs a tis h in i  h am   k u zatish   y o 'li 

b ilan  k o 'z d a n   kech irsak   va  tek sh irsak   b o 'la d i.

Psixik  h ay o t  ho d isa larin i  o 'rg a n a y o tg a n d a   p sixologning o 'z - o 'z in i  k u ­

zatish   m e to d ig a   h a m   m u ro jaat  qilib  tu rish ig a  to 'g 'r i  keladi.