Muqaddima

SINAPSLARNING TUZILISHI VA ISHLASH MEXANIZMLARI 
 
15-
расм. Нерв мускул синапсининг 
(
охирги пластинканинг) тузилиши.
 

---

 
 
43 
 
     Sinaps  –  bir  neyronni  ikkinchi  neyron  bilan,  neyronni  muskul  tolasi  yoki  bez 
hujayrasi  bilan  bog‘lovchi  tuzilma.  Ularni  quyidagi  tamoyillar  asosida  tasniflash 
mumkin. 
1.  Sinaps qurilishida ishtirok etuvchi hujayralarga qarab, nerv-muskul va neyro-neyronal 
sinapslar  tafovut  qilinadi.  Neyronlarning  sinapslar  joylashgan  qismiga  qarab  akso-
somatik, akso-dendritik, akso-aksonal sinapslarni ajratish mumkin. 
2.  Sinapslar  faollashganda  rivojlanadigan  jarayonni  ko‘zda  tutib  qo‘zg‘atuvchi  va 
tormozlovchi sinapslar tafovut qilinadi. 
3.  Qo‘zg‘alishning o‘tish uslubiga ko‘ra kimyoviy, elektr va aralash sinapslar farqlanadi.  
     Aksonlarning  oxirgi  tarmoqchalari  biroz  kengayib  tugayda.  Bu  sinapsdan  oldingi 
(presinsptik) kengayish sinapsning birinchi galda zarur bo`lgan tarkibiy qismi (15-rasm). 
Boshqa  bir  neyron,  muskul  tolasi  yoki  sekretor  hujayra  membranasining  presinaptik 
kengayish  ro‘parasidagi  qismi  postsinaptik  (sinapsdan  keyingi)  membrana,  deb  ataladi. 
Bu har bir sinapsning ikkinchi zaruriy qismi. Presinaptik va postsinaptik membranalar bir 
biriga tegib turmaydi, ular o‘rtasida sinapsning uchinchi zaruriy qismi  – sinnaps yirig‘i 
bor.