Muqaddima

     Qo'zg'alishning 
nervda 
ajratib 
o'tkazilish 
qonuni. 
Periferik 
nerv 
tarkibidaharakatlantiruvchi,  sezuvchi  va  vegetativ  tolalar  bor.  Bu  tolalar  orqali  bir 
vaqtning  o'zida  chastotasi  bo'yicha  farq  qiladigan  turli  yo'nalishdagi  impulslar  o'tadi. 
Agar  impulslar  bir  toladan  ikkinchi  tolaga  o'tadigan  bo'lganida  a'zolar  to'g'ri  faollik 
ko'rsata  olmas  edi.  Tolalarni  qoplagan  Shvann  va  miyelin  pardalar  yuqori  elektr 
qarshilikka ega bo'lganidan, tolalarni ajratib turadi. Bu qonunni isbotlash uchun baqaning 
orqa  miya  ildizlari  ajratiladi.    Bu  ildizlar  qo'shilib,  muskulni  nervlovchi  stvolni  hosil 
qiladi.  Butun nerv stvoli elektr toki bilan ta'sirlansa, muskulning hamma qismi qisqaradi. 
Nerv  stvolini  tashkil  qiluvchi  tolalar  alohida-alohida  ta'sirlansa,  muskulning  faqat  shu 
ildiz tarkibidagi tolalar nervlovchi qismi qisqaradi. 
     Qo'zg'alishning  nervda  ajratib  o'tkazilishi  impulslarning  o'z  manziliga  bexato  yetib 
borishini va a'zolar faoliyatining aniq boshqarilishini ta'minlaydi. 
     Nerv  tolalarini  qoplagan  pardalar  yaxshi  izolyator  bo'lgani  bilan,  qo'zg'algan  tolada 
hosil bo'lgan elektr toki oz miqdorda bo'lsa ham tashqariga chiqadi va tolalar atrofidagi 
elektr  o'kazuvchi  suyuqlikda  tarqalib,  boshqa  tolalar  tolalar  faolligiga  ta'sir  qilishi 
mumkin. Tabiiy sharoitda nerv stvolidagi bir talay 
Tolalar  sinxron  yoki  asinxron  ravishda  qo'zg'aladi.  Ular  atrofida  vujudga  kelgan  tashqi 
toklar  bir-biriga  qo'shilishi  mumkin.  Shunda  ularning  kuchi  oshib,  faolsiz  tolalarni 
qo'zg'ata  oladigan  darajaga  yetadi.  Bunda  ingichka  miyelinsiz  tolalarda  qo'zg'alishning 
o'tish tezligi kuchi ortgan tok  hisobiga  odatdagidan  oshishi  mumkin. Agar tashqi  toklar 
bir-biridan  ayrilsa,  ularning  kuchi  kesiladi.  Shunda  tolalarda  impulsning  o'tish  tezligi 
biroz  kamayadi,  ammo  shikastlanmagan  nervlar  faoliyati  sezilarli  o'zgarmaydi.  Nerv 
stvoli shikastlangan bo'lsa, masalann, parabiozga uchrasa, shikastlangan joyda impulslar 
to'xtab qolishi mumkin. 
     Nerv tolalarining tashqi toklar tufayli o'zaro ta'sirlanishi efaptik ta'sirlanish deyiladi.