Muqaddima

TA’M BILISH RETSEPSIYASI 
Ta‘m  bilish  retseptorlari  og‘izga  kirgan  moddalar  to‘g
‘
risida  axborot  beradi.  Bu 
retseptorlardan ovqat hazmiga bog‘liq ko
‘
pgina shartsiz reflekslar vujudga keladi. 
Ta‘m  bilish  retseporlari  til  so
‘
rg
‘
ichlarida,  orqa  devorida,  yumshoq  tanglayda, 
hiqildoq usti tog
‘
ayida joylashgan. Tilning uchida, chetlarida va orqa qismida ta‘m bilish 
retseptorlari ko
‘
proq, til o
‘
rtasida va tagida yo
‘
q. 
Ta‘m bilish retseptorlari duksimon hujayra. Ular tayanch huyaayralar bilan birga ta‘m 
kurtaklarini xosil qiladi (73-r asm). 
Ta‘m  bilish  retseptorlari  til  yuzasidan  chuqurroq  joylashgan.  Og
‘
iz  bo
‘
shlig
‘
idan 
moddalar  ta‘m  bilish  kurtakl  arming  teshiklari  orqali  retseptorlarga  yetib  boradi.  Bu 
reseptorlar  membranasining  teshikka  qaragan  qismi  mikrovorsinkalarga  ega. 
Retseptoming  turli  ta‘mga  ega  bo`lgan  moddalarni  tanlab  o
‘
ziga  biriktiradigan 
stereospetsifik  qismlari  mikrovorsinkalarda  joylashgan.  Ta‘m  kurtaklari  soni  odamda 
10000 ga yaqin. Har bir kurtakka 2—3 afferent tola kelgan. Tilning oldingi 2/3 qismini 
yuz nervi, orqa 1/3 qismini til-halqum nervi tolalari innervatsiya qiladi. 
Bu nerv  tolalari  retseptor hujayralari bilan  sinapslar  orqali  boglangan.  Demak,  ta‘m 
bilish retseptorlari ikkilarnchi retseptorlardir. 
Ta‘m retseptorlarmmg umri juda qisqa —10 kun ichida deyarli butunlay yangilanadi. 

---

 
 
275