Muqaddima

TERM0RETSEPTORLAR ADAPTATSIYASI, ISSIQ VA 
SOVUQNI SEZISH BO‘SAG‘ASI 
Issiq  suvli  vannaga  tushgan  odam  oldin  yaqqol  issiq  sezadi,  ammo  bu  sezgi  tez 
so'nadi. Vannadan birpas ehiqib, yana o
‘
sha suvga tushilsa, yana suv issiq seziladi. Issiq 
kunda sovuq suvga tushilsa oldin sovuq  seziladi, bir oz vaqt  o'tgach, suvning  sovuqligi 
sezilmay qoladi, Demak, haroratni se- zishda ham toiiq moslashish ro
‘
y beradi. 
Ammo,  teri  harorati  36  °S  dan  yuqori  bo`lsa,  uzoq  vaqtgacha  issiqni  sezib  turish 
mumkin Teri harorati ‗3—‘‘° S ga ko
‘
tarilganda og‘riq paydo bo`ladi. 

---

 
 
271 
 
Teri  30  °S  sovutilsa,  davomli  sovuq  sezgisi  paydo  bo`ladi,  harorat  qancha  pasaysa, 
sovuqni  sezish  shuncha  ko‘payadi.  Teri  harorati  17°S  va  undan  past  bo`lsa  og
‘
riq 
seziladi. 
Haroratdagi  farqni  sezish  terining  boshlang‘ich  haroratiga  bog‘liq.  Harorati  past 
(28°S) teri sovuqni yaxshi farqlaydi, issiqni farqlash bo'sag‘asi ancha yuqori bo`ladi. Shu 
haroratdagi  terini  0,2°  S  sovutilsa,  «sovuqroq»  bo`lganim  odam  biladi,  ammo  issiqroq 
bo`lganini sezish uchun terini 1° S isitish kerak. 
Shuningdek 38°S haroratdagi terini 0,2°S isitsak, issiqroq bo`lgani seziladi. Sovuqroq 
bo`lganini sezish uchun terisi-0,8°S sovutish kerak. 
Teri  haroratining  o'zgarishi  masalan.  sovish  tezligi  juda  kichik  bo`lsa  (0,‘  °S  /min) 
retseptorlar  sezgirligi  kamayib  ketadi.  Boshlang‘ich  33,5  °S  terini  0,‘°S/min  tezlikda 
sovutilsa odam teri harorati‘°S ga (11 minut oiganidan keyin) pasaygandagina, sovuqni 
seza boshlaydi. Demak, sovuq juda sekin ro
‘
y bersa, odam terisining ko
‘
p sohalari sovib 
ketganini sezmay qoladi. Bu shamollashga sabab bo`lishi mumkin.