Muqaddima

 
QISQARISH TURLARI 
 
 Tabiiy  sharoitda  nerv  orqali  muskulga  yetib  kelgan  impuls  muskul  tolalarida 
harakat  potensiali  hosil  qiladi,  bu  potensial  tarqalib,  qisqarishni  ta‘minlovchi 
mexanizmlarni  ishga  soladi.  Nerv-muskul  preperetida  muskul  qisqarishi  uchun  mavjud 
sharoitga qarab ikki turdagi: izometrik va izotonik qisqarishlar tafovut qilinadi. 
    
 
  
6-
расм. Якка қисқаришларнинг 
қўшилиши. • Ту,Т^—биринчи ва 
иккинчитаьсиротлар. 
 
 
 
            
Agar muskul qisqargan vaqtda uning tolalari kaltalashsayu, ammo tarangligi deyarli 
o‘zgarmasa,  izotonik  qisqarish  sodir  bo`ladi.  Izotonik  qisqarish  muskul  yuk 
ko‘tarmaganda kuzatiladi. 
     Muskul  qo‘zg‘alib,  qisqarganda  tolalari  kaltalanishiga  sharoit  bo`lmasa,  masalan 
muskulning  ikki  uchi  qimirlarnaydigan  qilib  bog‘langan  bo`lsa,  qisqarish  vaqtida 
tolalarining  tarangligi  oshadi.  Bu  izometrik  qisqarish  deyiladi.  Bu  xil  qisqarishni 
muskulga juda og‘ir yuk ortilganda kuzatish mumkin. 
     Organizmda  muskullar  qisqarishi  hech  qachon  sof  izotonik  yoki  sof  izometrik 
qisqarish  tarzida  o‘tmaydi.  Masalan,  qoini  tirsak  bo‘g‘imida  bukuvchi  muskul  yuksiz 
harakat  qilsada,  u  bo‘g‘imdagi  qolni  yozuvchi  muskul  qarshiligiga  uchraydi  va  uning 
tarangligi oshadi. 
     Bir  butun  organizmda  faollik  ko‘rsatayotgan  muskullarning  qisqarishlari  boshqacha 
tasnif  qilinadi:  1)  izometrik  qisqarish  –  ko‘tarilgan  yukni  bir  nuqtada  ushlab  turish;  2) 
konsentrik qisqarish – muskulning yuk ko‘tarib, kaltalanishi;  
3) ekssentrik qisqarish – ko‘tarilgan yukni pastga sekin tushirishda muskulning uzayishi.