Muqaddima


O’PKADA GAZLAR DIFFUZIYASI



Download 4,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet193/353
Sana03.09.2021
Hajmi4,57 Mb.
#163474
1   ...   189   190   191   192   193   194   195   196   ...   353
Bog'liq
Normal Fiziologiya Qodirov

O’PKADA GAZLAR DIFFUZIYASI 
 
     Alveola – alveolyar  yo`llar devorining yarim sharsimon bo‘rtig‘i (43-rasm). Diametri 
150300 mkm. Odamning har bir o‘pkasidagi alveolalar soni 400 mln chamasida. Alveola 
devorining  tashqi  yuzasi  kapillyarlar  bilan  qoplangan.  Kapillyarlar  bilan  qoplangan 


 
 
167 
 
yuzaning  umumiy  sathi  90-100  m
2
.  O‘pka  kapillyarlaridagi  qonni  alveolalar  ichidagi 
havodan  aerogematik  to‘siq  ajratib  turadi  (44-rasm).  Bu  to‘siq  alveolalarning  ichki 
yuzasini  qoplagan  surfaktant  qavatidan,  alveolyar  epiteliydan,  ular  ostidagi  asosiy 
membranadan, kapillyarlarning devoridagi asosiy membranadan va endotelial hujayralar 
qavatidan  iborat.  Gazlar  almashinuvi  jarayonida  ana  shu  5  qavat  to‘siqdan  va  eritrotsit 
membranasidan o‘tishi kerak. 
     Kislorodni  alveolyar  havodan  qonga,  karbonat  angidridni  esa  qondan  alveolyar 
havoga o‘tishi faqay diffuziya yo`li bilan yuzaga chiqadi. Diffuziya sodir bo`lishi uchun 
aerogematik to‘siqning ikki tomonidagi gazlarning parsial bosimida farq bo`lishi zarur. 
     Gazlar aralashmasining umumiy bosimidan shu aralashmani hosil qiluvchi gazlarning 
har  birini  hissasiga  to‘g‘ri  keladigan  qismi  shu  gazning  parsial  bosimini  tashkil  qiladi. 
Aralashmaning  umumiy  bosimini  va  uning  foiz  hisobidagi  tarkibini  bilsak,  har  qaysi 
gazning parsial bosimini hisoblash oson bo`ladi. 
     Alveolyar  havo  kislorod,  azot,  karbonat  angidrid  va  suv  bug‘idan  iborat  aralashma. 
Uning  umumiy  bisimi  760  mm.s.u.  ga  teng  bo`lib,  shundan  47  mm.s.u.  suv  bug‘iga 
to‘g‘ri  keladi.  Qolgan  713  mm.s.u.  kislorod,  azot  va  karbonat  angidridlar  bosimi. 
Aralashmada  bu  gazlarning  foiz  nisbati  14,4;  5,6  va  80.  Demak,  alveolyar  havodagi 
kislorodning  parsial  bosimi  713  mm  ni  14,4%  ini,  ya‘ni  102  mm  ni,  karbonat 
angidridning parsial bosimi 713 mm ni 5,6% ini, ya‘ni 40 mm ni tashkil qiladi. 
     Aralashmadagi  gazlar  suyuqlikka  duch  kelganda,  suyuqlikda  gazlar  o‘z  parsial 
bosimiga  bog‘liq  holda  eriydi.  Ma‘lum  vaqtdan  keyin  gaz  aralashmasi  va  suyuqlik 
o‘rtasida  dinamik  muvozanat  vujudga  keladi;  vaqt  birligida  suyuqlikka  o‘tgan  gaz 
miqdori  undan  chiqqan  gaz  miqdoriga  tenglashadi.  Bu  sharoitda  suyuqlikdagi  gazning 
parsial tarangligi shu gazlar aralashmasidagi parsial bisimga teng bo`ladi. 
     Alveola  va  kapillyar  devori  bo`lmish  aerogematik  to‘siqning  bir  tomonida  gazlar 
aralashmasi  –  alveolyar  havo,  ikkinchi  tomonida  suyuqlik  –  qon.  Kislorod  va  karbonat 
angidrid bu to‘siqdan erigan holda diffuziya yo`li bilan o‘tadi. Kislorodning surfaktantda 
eruvchanligi yuqori bo`lganligi gaz diffuziyasini  yengillashtiradi. Diffuziyani gazlarning 
alveolyar havodagi parsial bosimi va shu gazlarning qondagi parsial tarangligi o‘rtasidagi 
farq ta‘minlaydi. 
     Alveolyar  havoda  kislorodning  parsial  bosimi  102  mm.s.u  va  karbonat  angidridning  
parsial bosimi 40 mm.s.u. ni tashkil qiladi. Bu gaz bilan aerogematik to‘siq orqalo o‘zaro 
munasabatda  bo`ladigan  suyuqlik  –  venoz  qonda  ham  ma‘lum  miqdor  kislorod  va 
karbonat  angidrid  bor.  Kislorodning  bu  qondagi  tarangligi  40  mm.s.u.ni  tashkil  qiladi. 
Karbonat angidridning tarangligi esa 46 mm.s.u. ga teng (45-rasm). 
     Kislorodning  alveolyar  havodagi  parsial  bosimi  va  uning  venoz  qondagi  parsial 
tarangligi  o‘rtasidagi  farq  60  mm.s.u.  ni  tashkil  qiladi.  Bu  kuch  havodan  qonga 
qaratilgani uchun kislorodni alveola bbo‘shlig‘idan qonga haydaydi. 
     Karbonat angidridning parsial bosimi va parsial tarangligi o‘rtasida ham 6 mm.s.u. ga 
teng  farq  bor.  Ammo  bu  kuch  qondan  alveola  bo‘shlig‘iga  qaratilgan.  U  karbonat 
angidridni  qondan  alveolyar  havoga  diffuziyasini  ta‘minlaydi.  Karbonat  angidridning 
alveolyar  membranada  eruvchanligi  yuqori  bo`lganidan bosimlar  farqi  oz  bo`lsada,  qon 
o‘pka kapillyarlaridan o‘tayotganda butunlay diffuziyalanib bo`ladi. 
     Qon  o‘pka  kapillyarlaridan  o‘rta  hisobda  0,7  sekundda  o‘tadi.  Shu  vaqt  davomida 
gazlarning  alveolyar  havodagi  parsial  bosimi  qondagi  parsial  tarangligiga  tenglashadi 
hamda  kislorod  uchun  100  mm.s.u.  ni,  karbonat  angidrid  uchun  40  mm.s.u.  ni  tashkil 
qiladi. 


 
 
168 
 
 

Download 4,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   189   190   191   192   193   194   195   196   ...   353




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish