Muqaddima



Download 4,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet189/353
Sana03.09.2021
Hajmi4,57 Mb.
#163474
1   ...   185   186   187   188   189   190   191   192   ...   353
Bog'liq
Normal Fiziologiya Qodirov

NAFAS 
VAQTIDA 
O’PKA 
HAJMINING 
O’ZGARISHI, 
PLEVRA 
BO’SHLIG’IDAGI VA ALVEOLALARDAGI BOSIM 
 
     O‘pkada muskullar bo`lmaganidan (faqat bronxlada bir oz silliq muskul tolalari bor), 
u  mustaqil  harakat  qila  olmaydi.  Ammo  nafas  olib,  nafas  chiqarilganda  o‘pka  ko‘krak 
qafasi  bilan  bir  vaqtda  kengayib-taratib  turadi.  Atmosfera  bosimi  o‘pkaga  faqat 
ichkaridan  nafas    yo`llari  orqali  ta‘sir  ko‘rsatadi.  Uning  kuchi  o‘pkani  kengaytirib, 
ko‘krak qafasining ichki yuzasiga yopishtiradi. Visseral va periyetal plevarlar oralig‘ida 
maxsus  suyuqlik  bo`lgani  uchun,  ular  bir-birining  yuzasida  sirpanuib,  erkin  harakat 
qiladi. 
     O‘pkaning  ko‘krak  qafasi  ketidan  passiv  holda  harakat  qilishini  Donders  modeli 
yaqqol  ko‘rsatadi.  Bu  model  tubiga  rezina  qoplangan  shihs  idishdan  iborat.  Idishning 
og‘ziga  tiqilgan  po‘kak  o‘rtasidan  shisha  naycha  o‘tkazilgan.  Bu  naychaning  shisha 
ichidagi uchiga kalamush  yoki quyonning ajratilgan traxeya va o‘pkasi ulangan. Shisha 
bo‘shlig‘i bilan tutashgan manometr bosim o‘zgarishini ko‘rsatadi. 
     Idishning rezina tubi pastga tortilsa, idish hajmi kattalashadi va uning ichidagi bosim 
atmosfera  bosimidan  pasayadi.  Natijada  o‘pka  cho‘zilib,  kengayadi,  ichiga  atmosfera 
havosi  kiradi.  Rezina  qo‘yib  yuborilsa,  asli  holiga  keladi.  Idishning  hajmi  kamayadi. 
O‘pka elastik kuchlar ta‘sirida torayadi va uning ichidagi havo tashqariga chiqadi. Tirik 
organizmda  ham  nafas  olish  plevra  bo‘shlig‘ida  manfiy  bosim  bo`lishiga  bog‘liq.  U 
elastik  kuchlar  ta‘sirida  kelib  chiqadi.  O‘pkaning  elastik  tortish  kuchi  o‘pka  to‘qimasi 
elastik  tolalarining  taranglashishi  va  alveolalarni  ichidan  qoplagan  modda  – 
surfaktantning yuza tarangligiga bog‘liq. O‘pkaning elastik tortish kuchi o‘pka hajmini 
kamaytirishga qaratilgan. Shuning uchun ko‘krak qafasi ochilishi bilan o‘pka bujmayib, 
bo‘shliqning faqat 1/3 hajmini egallaydi. 


 
 
164 
 
     O‘pkaning  elastik  tortish  kuchi  hosil  qiladigan  manfiy  bosimni  bbevosita  aniqlash 
mumkin.  Buning  uchun  plevra  bo‘shlig‘iga  kiritilgan  igna  yoki  naychani  manometrga 
ulash  kerak.  Osoyishta  nafas  olganda  plevra  bo‘shlig‘idagi  manfiy  bosim  6  mm.s.u., 
nafas  chiqarganda  3  mm.s.u.  ga  teng  bo`ladi.  Juda  chuqur  nafas  olganda  bu  bosim  20 
mm.s.u. ga yetishi mumkin. 
     O‘pkaning  elastik  tortish  kuchi  asosan  alveolalarning  ichki  yuzasini  20-100  nm 
qalinlikda qoplagan fosfolipid – surfaktantga bog‘liq. Bu moddani maxsus pnevmotsitlar 
ishlab chiqaradi. Surfaktant alveolalar devorini yopishib qolishdan saqlaydi. 
     Alveolalardagi  bosim  nafas  to‘xtaganda  atmosfera  bosimiga  teng.  Nafas  olish 
muskullari  qisqarib,  ko‘krak  qafasi  va  o‘pka  kangayganda  alveolalardagi  bosim  2-3 
mm.s.u. ga pasayadi. Havo nafas  yo`llari orqali alveolalarga o‘tadi. Nafas chiqarilganda 
ko‘krak  qafasi  va  o‘pkaning  hajmi  kichiklashadi,  alveolalardagi  bosim  atmosfera 
bosimidan 3-4 mm.s.u. ga ortadi. Alveolalardagi havo tashqariga chiqadi (41-rasm). 
 

Download 4,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   185   186   187   188   189   190   191   192   ...   353




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish