Muqaddima

ARTERIAL PULS 
 
     Arteriyalardagi  bosimning  sistolada  ko'tarilishiga  bog'liq  bo'lgan  arteriya 
devorlarining  ritmik  tebranishi  arterial  puls,  deb  ataladi.  Puls  to'lqini  (boshqacha 
aytganda,  bosimning  ko'tarilish  to'lqini)  aortadan  arteriolalarga  va  kapillyarlarga 
muayyan tezlik bilan tarqaladi va kapillyarlarda so'nadi. 
     Puls to'lqinining tarqalish tezligi qon oqish tezligiga bog'liq emas. Arteriaylarda qon 
oqishining chiziqli tezligi 0,2-0,3 m/s dan oshmaydi, yosh va o'rta yashar odamlarda puls 
to'lqinining  tarqalish  tezligi  aortada  5,5-8  m/s,  periferik  arteriyalarda  esa  6-9,5  m/s  ga 
yetadi. 

---

 
 
150 
 
     Aorta  va  yirik  arteriyalarning  puls  egri  chizig'ida  (sfigmogrammada)  ikkita  asosiy 
qism: ko'tarilish  – anakrota va tushish – katakrota tafovut qilinadi (39-rasm). Katakrota 
qismida  chuqurcha  (insizura)  va  dikrotik  ko'tarilishni  ko'riish  mumkin.  Insizura  va 
dikrotik ko'tarilishning kelib chiqishi qorinchalar diastolasining boshida qonning teskari 
oqishi, yarim oysimon qopqoqlarni yopib, orqaga qaytishiga bog'liq. 
     Pulsni  paypaslab  tekshirish  juda  keng  qo'llaniladi.  Bunda  uning  bir  qancha 
xususiyatlariga, jumladan chastotasi, tezligi, amplitudasi, tarangligi va ritmiga ahamiyat 
berish kerak.