Qarshi davlat universiteti o‘zbek tili va adabiyoti metodikasi kafedrasi



Download 2,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet193/245
Sana02.09.2021
Hajmi2,09 Mb.
#162437
1   ...   189   190   191   192   193   194   195   196   ...   245
Bog'liq
ona tili morfemika soz yasalishi morfologiya fanining oquv-uslubiy majmuasi

ADABIYOTLAR: 
1. SH.Shoabdurahmonov  va  b.  Xozirgi  о‘zbek  adabiy  tili.  Toshkent,  "О‘qituvchi",  1980,  401-404-
betlar. 
2. M.Mirzayev va b. О‘zbek tili. Toshkent, "О‘qituvchi", 1978. 
3. M.Mirzayev  va  Y.Eshonqulov.  Hozirgi  о‘zbek  adabiy  tili  mashqlar  tо‘plami.  Toshkent, 
"О‘qituvchi", 1984, 123-125-betlar. 
4. R.Ikromova 
YEE 
K.Qosymova.  О‘zbek  tilidan  mashqlar  tо‘plami,  Toshkent,  "О‘qituvchi"  ,  1988, 
89-91-betlar. 
5". B.Mirzaaxmedov. Ravish haqida ma’lumot. "О‘qituvchilar gazetasi", 15-son,     1980-yil. 
6. E.Qilichev. "Hozirgi о‘zbek adabiy tili"dan konspekgiv kurs va metodik kо‘rsatma. 
7. Morfesh.ka, sо‘z yasalish, morfologiY. Toshkent.., 1989, 93-96-betlar. 
Ravishlar  harakatning  belgisyni,  belgini        bildiradigan  sо‘z  turkumidir.  U      morfologik  jihatdan 
о‘zgarmaydigan  sо‘z  turkumidyr.  Masalan,  unda-bunda,  pastda,  birdanyga,  chalqaychasiga,  astoydil, 
mardona  kabilar  boshqa  sо‘zlar  bilan  grammatiq  aloqaga  kirganda  hech  qanday  о‘zgarishga 
о‘zgarmaydm, _qayta affikslar ham olmaydi. Ravishlar uziga xos -cha -larcha, -an, -chasiga, -ona, —
lab,  -siga  kabi  sо‘z  yasovchilariga  ham  ega. Gapda kо‘pincha  hol  vazifasini  ham  bajaradi.  Ravishlar 
quyidagi turkumlarga bо‘linadi: Holat ravishi: qо‘qqisdan, behosdan, astoydil, bekorga, yayov, piyoda 
qetma -ket, arang, darhol, zimdan, bazur, yonlamasiga va b. 
 Payt  ravishi:  Hozir,  boya,  bugun,  kecha,  avval,  oldin.endi  -indin,  sо‘ng  -dastlab,  saxarlab,
 
doim; 
kundan -kunga, bugun -erta, xali -beri kabi. 
О‘rin  ravishi:  О‘rin  ma’nosini  bildirib,  morfologik  о‘zgarmaydtgan  sо‘zlar  о‘rin  ravishi  deyiladi: 
Uzokda, chapda, pastda, tubanda, oldinda, unda-bunda, bu yerdan, quyidagi kabi. 
Daraja-  miqdor  ravishi:  Miqdor,  daraja  ma’nosini  bildiradigan  sо‘zlar  miqdor  daraja  ravishlari 
deyiladi: picha, qittak, biroz, sal, soatlab, oylab, yana tag‘in, metrlab, har qancha, oz muncha, mumkin 
qadar, aslo, sira, qisman, sal-pal, oz-moz kabi. 
Sabab  ravishi:  Noiloj,  chorasiz,  noilojlikdan,  kuyganidan  kabi.  Maqsad  ravishi:      Maqsad  ma’nosini  
bildirib,    morfologik  о‘zgarmaydigan  sо‘zlar  maqsad  ravishi  deyiladi;:ataylab,  jо‘rttaga,  atayin, 
qasddan kabi. 
Ravishlarda  forma  yasalishi  yо‘q.  Ammo  ayrim  ravishlarga  kо‘shmlib  keluvchi  -gina,  kila,-kina 
formantlari  forma  yasovchi  emas,  balki  yuklamalar  bо‘lib  ma’no  kо‘chaytirish  uchun  ishlatiladi, 
modal  ma’no  ifodalaydi:  endigina,  salgina,  bir  ozgina  kabi.  Fermamiz  endigina  (endi-endi)  oyoqqa 
turayapti. 


Ravishlarning  juft  formasi  umumlashtirish,  tahmin  kabi  ma’iolarni  bildiradi:  kecha-kunduz,  erta  -
indin, birin -ketin kabi. 
Takroriy ravishlar bildirgan ma’noga qо‘shimcha ma’no qо‘shadi: Bu yо‘ldan zinhor- zinhor toyma. 
Qayta-  qayta,  keyin-qeyin  kabi  takroriy  ravishlarda  davomiylik  ma’nosi  bor.  Bir  gapni  qayta-qayta 
takrorlash  yaxshi  emas.  234-mashq.      Ravishlarni  toping,    ma’nosi,    sо‘rog‘i,    va  grammatik 
xususiyatlarini kо‘rsating. О‘zi boglanib kelgan sо‘zni birikma tarzida yozing. 

Download 2,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   189   190   191   192   193   194   195   196   ...   245




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish