O‘zbekiston respublikasi mudofaa vazirligi

1-o‘quv savoli. Dushman o‘qi ostida (o‘t ochib turgan paytda )o‘t ochish 
pozitsiyasini egallash  (okop qazish). 
 
 O‘quv  savolni  o‘rganilishida mashg‘ulot   rahbari ta’lim  muassasining o‘quv-moddiy  
bazasini  xolatini inobatga  olib mashg‘ulotni shakl  va  uslublarini belgilaydi. Mashg‘ulotning 
o‘quv moddiy ta’minotida ko‘rsatilib o‘tilgan o‘quv vositalaridan samara  beradiganlarini ajratib  
oladi.      Mashg‘ulot      rahbari    Talabalarga    dushman  o‘qi  ostida  (o‘t  ochib  turgan  paytda)  o‘t 
ochish  pozitsiyasini  egallash    (okop  qazish)  qachonki,  xujum  paytida  olg‘a    yurishni    iloji  
qolmaganda  ya’ni  dushman  avvaldan  egallangan  o‘t  ochish  pozitsiyasidan juda xam  kuchli  
va  to‘xtovsiz  o‘t  ochgan  va  kutilmaganda  to‘satdan xujum  uyushtirgan  paytda, shuningdek, 
ko‘zda  tutilgan    jangavor  vazifa  bajariladi  seksiya    komandirining    buyrug‘iga    ko‘ra    amalga 
oshirilishini  aytadi.  Keyin    bunday    vaziyatlarda  seksiya  komandirlari,  yuqori    turuvchi  
boshliqlarning  qaroriga  ko‘ra «To‘xta o‘t  ochish  pozitsiyasi  egallansin» buyrug‘ini  beradi. 
Ushbu  o‘quv  savolini  o‘rganish  uchun  vaqt  chegaralanganliga  sababli   avvoldan  tayyorlab  
qo‘yilgan    okop    namunasini  (rangli  plakatdan)  ko‘rsatib,  uning    o‘lchamlarini,    egallash    va  
qazish    tartibini    tushuntiradi.  SHu    joyda    mashg‘ulot      rahbari    Talabalarga    o‘t    ochish  
pozitsiyasini    egallash    paytida    qanday  vazifa    bajarilishidan    qat’iy    nazar  askar    dushmanni  
ko‘zdan  qochirmaslikni  va shaxsiy  quroli  xar  doim  o‘zi  bilan  birga  va  qo‘llashga  shay  
xolatda  bo‘lish  kerakligini aloxida uqtiradi. 
Mudofaaga  o‘tishda  har  bir  askar  avvalo  o‘zi  uchun  qulay  joyda  otish  uchun  joyni 
tanlaydi va uni jihozlaydi. Bu joy shunday hisob bilan tanlanishi lozimki, bunda o‘zi dushmanni 
kuzata va unga o‘t ocha olishi mumkin bo‘lsin, lekin, o‘zi dushmanga ko‘rinmaydigan va uning 
o‘qidan himoyalangan bo‘lsin. 
Askar vazifani aniqlab olgach o‘ziga ko‘rsatilgan o‘t ochish marrasiga joylashadi. Agar 
o‘t  ochish  marrasi  (otish  uchun  joy)  komandir  tomonidan  ko‘rsatilmasa,  askar  uni  mustaqil 

---

ravishda  tanlaydi.  Otish  uchun  joyni  tanlayotganda  chuqurliklar,  kanavalar,  do‘ngliklar, 
shuningdek, turli mahalliy predmetlar (daraxtlar, toshlar, to‘nkalar)dan foydalanish zarur. 
Agar tanlangan marraning old tomonida baland bo‘yli maysa, ko‘chat va boshqa halaqit  
beruvchi  narsalar bo‘lsa ularni yo‘q qilish kerak yoki o‘t ochish marrasini boshqa joydan tanlash 
lozim  bo‘ladi.  Dushman  o‘q  yog‘dirib  turgan  paytda  o‘t  ochish  marrasini  (otish  uchun  joyni) 
jihozlash yotib otish uchun okopni kovlashdan boshlanadi. 
 
 
 
Avtomatdan  yotib  otishga  mo‘ljallangan  okop  piyodalarning  kichik  kurakchasi 
bilan amalga oshiriladi.Otish uchun joyni egallagach avtomat o‘ng tomonga bir qo‘l uzoqligida 
qo‘yiladi,  chunki  har  bir  daqiqada  avtomatni  dushmanga  qarata  o‘t  ochish  uchun  mumkin 
bo‘lsin. 
CHap  yon  bilan  yonboshlab  kurakcha  g‘ilofidan  olinadi.  Kurakchaning  sopidan  ikkala 
qo‘l bilan ushlab tuproqning  yuqori qatlamini o‘ziga qaratib tortib kesiladi va old  g‘amda  yon 
tomonlaridan  chegaralar  belgilanadi.  So‘ng  kurakni  qarshi  yo‘nalishda  ushlab,  o‘zidan  nari 
tomonga  zarba  berib  chimlar  ko‘chiriladi,  ularni  old  yoki  yon  tomonlarga  tashlanadi.  Bu 
tuproqlardan  brustver  hosil  qilinadi.  Brustverdagi  tuproqlar  askarni  dushmanning  o‘qidan 
himoya  qiladi.  Bosh  iloji  boricha  erga  yaqin  ushlanadi,  lekin  dushmanni  kuzatish  har  bir 
soniyada  davom  ettiriladi.  Old  tomonga  zarur  bo‘lgan  chuqurlikka  erishilgach  ort  tomonga 
surilinadi va chuqurni gavda va oyoqlarni berkitadigan uzunlikda kovlashda davom etiladi. 
Kovlab tayyorlangan okop o‘rab turgan joyning rangiga mos qilib niqoblanadi. Buning 
uchun chim, tuproq, maysalardan, qishda esa qordan foydalaniladi. 
 
O‘t ochish pozitsiyasi joyga bog‘liq xolda tanlab olinadi va u askar tomonidan shunday 
tanlab  olinishi  kerakki  (yoki  komandir  ko‘rsatishi),  u  yerdan  oldinda  turgan  dushman  kuzatuv 
olib  borishi  mumkin  bo‘lgan  joy  yaxshi  ko‘rinsin.  Joy  o‘qotar  qurolning  tasirli  o‘q  uzish 
uzoqligida  ko‘rinib  mrishi  kerak.  Agar  oldinda  ochiq  joyda  jangovar  harakatlar  olib  borish 
turgan bo‘lsa, askar unga ko‘rsatilgan o‘t ochish pozitsiyasi joyini diqqat bilan o‘rganib chiqishi 
kerak. O‘t ochish pozitsiyasi dushman olovi ostida egallanishi mumkin.  
Dushman olovi ostida yotib otish uchun bir kishilik okop qazish quyidagicha bajariladi: 
tanlangan  joyda  askar  quralini  o‘zidan  o‘ngraqqa  cho‘zilgan  qo‘l  uzoqligida  stvolni  og‘zini 
dushmanga  qaraiib  yerga  qo‘yadi;  chap  biqinga  yonboshlab,  piyodalar  ko‘ragini  g‘ilofdan 
chiqaradi;  keyin  ko‘rakning  dasiasidan  ikki  qo‘llab  ushlab,  o‘ziga  qarab  urib  chimni  kesadi. 
Simni olib bo‘lib, uni yoniga qo‘yadi, okopni qazib uni brustverni niqoblashga ishlarish mumkin 

---

bo‘lishi  uchun  tuproq  boshidan  oldinga,  keyin  esa  yon  tomonga  tashlanadi,  u  o‘qlar,  snaryad 
yoki parchalaridan saqlanishni taxminlaydi. 
Ishlash  paytida  bosh  imkon  qadar,  yerga  yaqinroqda  ushlanishi  kerak  dushmanni 
uzluksiz  kuzatib  turisli  mumkin  bo‘lsin,  okopning  old  qismini  20  sm.cha  qazib,  askar  ozgina 
orqaga siljiydi va qolgan qismini qazishni davom ettiradi. Okop kengligi 60 sm. uzunligi esa 170 
sm bo‘lishi kerak. Ish oxirida brustver joyning muxiti rangiga moslab niqoblanadi. 
Agar  dushman  faollik  ko‘rsatmasa,  okopni  jixozlash  ishlari  davom  ettirilaveradi,  u 
tizzalab otish uchun M60 sm.ga cbuqurlashtiriladi va chuqurlashtiriladi (37-rasm), keyin esa 110 
sm.gacha turib otish uchun chuqurlashtiriladi. 
 
 
Rasm. Avtomatdan yotib otishga mo‘ljallangan yakka okop: 
1-otish sektori; 2-brustver 
Askar  mudofaada  seksiya  tarkibida  harakat  qiladi.  U  seksiya  komandiridan  jangovar 
topshiriqni  olgach,  quyidagilarni  aniqlaydi:  orientirlar;  dushman  to‘g‘risida  ma’lumot;  o‘z 
guruhining,  seksiyasi  va  o‘zining  vazifasi  -  o‘t  ochish  marrasi,  kuzatish  tartibi,  erdagi  va 
havodagi  dushmanga  o‘t  ochish  tartibi;  o‘z  seksiyasining  markazlashgan  o‘t  ochish  joyi;  aloqa 
signallari; mudofaaga tayyor bo‘lish vaqti. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Rasm. Avtomatdan yotib otish uchun mo‘ljallangan okopni kovlash ketma- ketligi