Kartashunoslik

Kenglik  o’zgarishi  Shimoliy  qutb  va 
janubiy  qutb  ikkita  tabiiy  tayanch  nuqta 
hisoblanadi,  chunki  ular  atrofida  24  soat 
aylanadigan  Yer  o’qi  holatiga  teskari 
ko’rinadi. Ekvator qutblar orasida yarim yo’l, 
katta  aylana  hosil  qiladi  va  sayyorani 
shimoliy  va  janubiy  yarimsharga  bo’ladi. 
Ekvator  0°  kenglik  sifatida  belgilanadi, 
shimol 
va 
janubga 
kenglik 
darajalari 
o’zgarishi  uchun  tayanch  chiziq  yuzaga 
kelgan.  Ekvatordan  shimol  yoki  janubga 
burchaklar  va  ular  yoyi  kattalashadi,  hali 
Shimoliy  yoki  Janubiy  qutblarga  yetib 
bormaydi,  maksimal  kenglik  90°  shimoliy 
kenglik yoki 90° janubiy kenglik.  
Los-Anjeles  kengligini  topish  uchun,  Yer  markazidan  tashqariga  chiqqan 
ikkita  chiziqni  tasavvur  qiling.  Bittasi  Los-Anjelesga  yo’nalgan  bo’ladi,  boshqasi 
shahardan  janubga  bevosita  ekvatorga  boradi.  Bu  ikki  chiziq  burchakni  hosil 
qiladi,  ekvatordan  shimolda  joylashgan  Los-Anjelesning  kenglik  masofasi 
(darajada)  hsoblanadi  (7a-rasm).  Ikkita  hayoliy  chiziqdan  hosil  bo’lgan  burchak 
34° dan anchagina ortiq, shunday qilib, Los-Anjeles kengligi 34° shimoliy kenglik 
                                                           
1
  Robert  E.Gabler,  James  F.  Peterson,  L.  Michael  Trapasso.  Essentials  of  Physical  Geography.  2007.    p.  34 
/www.brookscole.com 

---

 
25 
atrofida  (ekvatordan  shimolda).  Shunga  Yer  aylanasi  40 000  km  ga  (25 000  mil) 
yaqin  va  aylanada  360°  bor,  1°  kenglikni  topish  uchun  (40 000  kmm  /  360°) 
bo’lamiz va 111 km (69 mil) ga teng bo’ladi.