Kartashunoslik

7-rasm.  Joyning  geografik  o’rnini  kenglik  va  uzunlik  bo’yicha  aniqlash.  (A)  Los-Anjeles 
(Kaliforniya)  shahri  kengligini  aniqlash  uchun  geometrik  asos.  Kenglik  ekvatordan  shimol  va 
janubga  darajada  hisoblanadigan  masofa.  (B)  Los-Anjeles  (Kaliforniya)  shahri  uzunligini 
aniqlash  uchun  geometrik  asos.  Uzunlik  bosh  meridiandan  (Grinvich  meridiani,  Angliya) 
g’arbga va sharqqa darajada hisoblanadigan masofa. (S) Los-Anjeles shahrining 34 sh.k., 118 
g’b.u. 
 
Bir  daraja  kenglik  nisbatan  katta  masofani  qamrab  olgan,  shuning  uchun 
yoydan darajalar yana minutlar (') va sekundlarga ('') bo’linadi. Daraja yoyida 60 
minut  bor.  Haqiqatda  Los-Anjeles  34°03'  (34  daraja  3  minut  sh.k.)  shimoliy 
kenglikda joylashgan. Biz undan ham aniq ma’lumotni olishimiz mumkin: 1 minut 
60  sekund  yoyga  teng.  Har  qanday  geografik  o’rin  kenglikda  23°34'12''  j.  kabi 
joylashadi, ya’ni biz uni 23 daraja 34 minut 12 sekund sifatida o’qiymiz. Kenglik 
daqiqasi 1,85 km (1,15mil) ga, sekund taxminan 31 m (102 fut) ga teng. 
Astronavigatsiyada kenglikni aniqlash uchun oltinchi soat aylanasi (sekstant) 
dan foydalanish mumkin (2.6-rasm). Bu asbob (vosita) ufqimizning, osmon va Yer, 
samoviy jism, ya’ni tushki Quyosh yoki Qutb yulduzi (Oltin qoziq) orasida hayoliy 
chegara  chizig’i  o’rtasidagi  burchakni  o’lchaydi. 
Geografik  o’rinning  kengligi  faqat  uning  yarim  global 
manzili  hisoblanadi.  Los-Anjeles  shahri  taxminan  34° 
ekvatordan  shimolda  joylashgan,  biroq  o’sha  kenglik 
chizig’ida benihoya ko’p sonli joylar mavjud.